وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۱۱۱﴾
[یهودیان] گفتند: هرگز کسی جز یهود به بهشت داخل نخواهد شد، و [مسیحیان گفتند:] جز مسیحیان؛ این آرزوی [خام] آنان است؛ بگو: اگر راست می‌گویید دلیلتان را بیاورید.
سوره بقره (2) آیه 111
صفحه
17
سوره
بقره (2)
آیه
111
بَلى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿۱۱۲﴾
آری، کسانی که وجود خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار باشند، پاداششان نزد صاحب‌اختیارشان محفوظ است و ترس و اندوهی نخواهند داشت(1).
سوره بقره (2) آیه 112
صفحه
17
سوره
بقره (2)
آیه
112
1
در این رابطه به آیات 127 انعام(6) ، 28 رعد(13) و 27 و 28 فجر(89) توجّه فرمایید؛ ضمناً معنی و مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 62 بقره(2) و 123 طه(20) آمده است و از تطبیق آیه مورد بحث با آیه 62 بقره(2) این نتیجه به دست می‌آید که ایمان به خدا و روز رستاخیز همان تسلیم بودن در برابر خداست.
وَ قالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصارى عَلى شَيْءٍ وَ قالَتِ النَّصارى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلى شَيْءٍ وَ هُمْ يَتْلُونَ الْكِتابَ كَذلِكَ قالَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۱۳﴾
یهودیان بر این دعویند که مسیحیان بر هیچ [آیین درستی] نیستند و مسیحیان نیز بر این دعوی که یهودیان، در حالی که [هر دو دسته] کتاب [آسمانی] را می‌خوانند [و باید از این تعصبات برکنار باشند]. مردم ناآگاه [دیگری] نیز همین سخن ایشان را گفتند [که تنها ما هدایت‌شده هستیم!]، و[لی] خدا روز رستاخیز در موارد اختلافشان میان آنان داوری خواهد کرد.
سوره بقره (2) آیه 113
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
113
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِي خَرابِها أُولئِكَ ما كانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفِينَ لَهُمْ فِي الدُّنْيا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۱۴﴾
کیست ستمکارتر از آنکه نگذارد نام خدا [به یکتایی] در مساجد او یاد شود(1) و اهتمام در ویرانی آنها کند؟ این گروه را نسزد که به مساجد درآیند، مگر هراسان؛ آنان در دنیا رسوایی و در آخرت نیز مجازاتی بزرگ خواهند داشت.
سوره بقره (2) آیه 114
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
114
1
برای توجیه افزوده، به آیه 18 جن(72) توجه فرمایید.
وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلِيمٌ ﴿۱۱۵﴾
مشرق و مغرب [و همه جهات] متعلّق به خداست، پس به هر طرف رو کنید، همان سو، سوی خداست؛ بی‌گمان خدا گسترده وجودی(1) داناست.
سوره بقره (2) آیه 115
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
115
1
کلمه «واسع» هشت مرتبه در قرآن آمده است. در اینجا استثنائاً و بر خلاف موارد دیگر، صفت ذات خداست نه صفت فعل.
وَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً سُبْحانَهُ بَلْ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ ﴿۱۱۶﴾
[یهودیان و مسیحیان] گفتند: خدا فرزندی برگزیده است(1)، او منزّه [از این نسبتها] است؛ هر چه [و هر که(2)] در آسمانها و زمین است متعلّق به اوست و همه فرمانبردار او هستند(3).
سوره بقره (2) آیه 116
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
116
1
با آیه 30 توبه(9) مقایسه فرمایید.
2
برای توجیه افزوده، به آیه 26 روم(30) توجه فرمایید.
3
منظور این است که همه کاینات از قوانین وضع شده خدا تبعیت کامل دارند. به آیه 18 حج(22) هم توجه فرمایید.
بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِذا قَضى أَمْراً فَإِنَّما يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۱۱۷﴾
پدیدآورنده آسمانها و زمین است؛ و چون امری را مقرّر دارد، کافی است به آن بگوید: باش، و می‌شود.
سوره بقره (2) آیه 117
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
117
وَ قالَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ لَوْ لا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينا آيَةٌ كَذلِكَ قالَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِثْلَ قَوْلِهِمْ تَشابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الْآياتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ ﴿۱۱۸﴾
افراد نادان اعتراض داشتند که: چرا خدا با ما سخن نمی‌گوید یا نشانه‌ای برای ما نمی‌آید(1)؟ پیشینیان آنها نیز همین نظر را داشتند؛ دلها [و افکار]شان یکی است؛ ما آیات خود را برای اهل یقین به روشنی بیان کرده‌ایم.
سوره بقره (2) آیه 118
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
118
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 21 فرقان(25) آمده است.
إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ الْجَحِيمِ ﴿۱۱۹﴾
ما تو را به حق بشارت‌‌دهنده و هشداردهنده فرستادیم، و تو مسؤول [گمراهی] دوزخیان نخواهی بود(1).
سوره بقره (2) آیه 119
صفحه
18
سوره
بقره (2)
آیه
119
1
نیمه دوّم آیه اشاره به موضوع آیه 6 بقره(2) است؛ به زیرنویس آن آیه هم توجه فرمایید.
وَ لَنْ تَرْضى عَنْكَ الْيَهُودُ وَ لاَ النَّصارى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ ﴿۱۲۰﴾
یهودیان و مسیحیان هرگز از تو خشنود نخواهند شد، مگر اینکه از آیین آنان پیروی کنی؛ بگو: بی‌تردید هدایت [راستین]، هدایت خداست و اگر آگاهانه از هوسهای آنان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ کارساز و یاوری نخواهی داشت.
سوره بقره (2) آیه 120
صفحه
19
سوره
بقره (2)
آیه
120