إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِما أَراكَ اللَّهُ وَ لا تَكُنْ لِلْخائِنِينَ خَصِيماً ﴿۱۰۵﴾
این کتاب را به حق بر تو نازل کردیم تا طبق آنچه خدا به تو ارائه داده است، میان مردم داوری کنی؛ و [به هنگام قضاوت] دشمنِ افراد خائن مباش [که روی حکم تو ناخواسته اثر بگذارد(1)].95
نساء (4)
105
آنچه در این آیه به صورت مجمل آمده، در نیمه دوم آیه 8 مائده(5): لا یجر منّکم شنأن قوم علی الاّ تعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوی به بیان دیگر، به صورت مشروح آمده است.
وَ اسْتَغْفِرِ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۱۰۶﴾
از خدا آمرزش بخواه، که خدا آمرزگاری است مهربان.96
نساء (4)
106
وَ لا تُجادِلْ عَنِ الَّذِينَ يَخْتانُونَ أَنْفُسَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ مَنْ كانَ خَوَّاناً أَثِيماً ﴿۱۰۷﴾
از کسانی که به خود [و دیگران] خیانت می‌ورزند، دفاع مکن، که خدا خیانتکاران گناهکار را دوست ندارد؛96
نساء (4)
107
يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَ لا يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَ هُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ ما لا يَرْضى مِنَ الْقَوْلِ وَ كانَ اللَّهُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطاً ﴿۱۰۸﴾
[خیانتهای خود را] از مردم پنهان می‌کنند، و[لی] از خدا نمی‌توانند پنهان دارند و آنگاه که گفتاری خلافِ پسند خدا را شبانه در دل می‌پرورند، خدا حاضر است، و به آنچه می‌کنند احاطه دارد.96
نساء (4)
108
ها أَنْتُمْ هؤُلاءِ جادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا فَمَنْ يُجادِلُ اللَّهَ عَنْهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَمْ مَنْ يَكُونُ عَلَيْهِمْ وَكِيلاً ﴿۱۰۹﴾
هان! شما کسانی هستید که در زندگی دنیا از خیانتکاران دفاع کردید، در روز رستاخیز چه کسی در برابر خدا از آنان دفاع خواهد کرد؟ یا چه کسی کارگزارشان خواهد بود؟96
نساء (4)
109
وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۱۱۰﴾
هر که عمل ناشایستی مرتکب شود یا به خویش ستم کند، آنگاه [متنبه شده] از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزگاری مهربان خواهد یافت(1)؛96
نساء (4)
110
به آیه 18 نساء(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ مَنْ يَكْسِبْ إِثْماً فَإِنَّما يَكْسِبُهُ عَلى نَفْسِهِ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً ﴿۱۱۱﴾
و هر که گناهی مرتکب شود، بی‌گمان به زیان خویش مرتکب شده است(1)؛ و خدا دانایی است فرزانه.96
نساء (4)
111
به آیه 164 انعام(6) و لا تکسب کل نفس الا علیها و لا تزر وازره وزر اخری و نیز به آیه 46 فصلت(41) توجّه فرمایید.
وَ مَنْ يَكْسِبْ خَطِيئَةً أَوْ إِثْماً ثُمَّ يَرْمِ بِهِ بَرِيئاً فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِيناً ﴿۱۱۲﴾
و هر که خطایی یا گناهی مرتکب شود، آنگاه بی‌گناهی را به آن متهم کند، بار بهتان و گناهی آشکار را به دوش کشیده است.96
نساء (4)
112
وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ وَ رَحْمَتُهُ لَهَمَّتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ أَنْ يُضِلُّوكَ وَ ما يُضِلُّونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَضُرُّونَكَ مِنْ شَيْءٍ وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَكَ ما لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَ كانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظِيماً ﴿۱۱۳﴾
اگر افزون‌بخشی و رحمت خدا بر تو نبود، گروهی از دشمنان درصدد گمراه کردن تو بودند، و[لی] تنها خود را گمراه می‌کنند و هیچ زیانی به تو نمی‌رسانند(1). خدا بر تو کتاب و دانشِ توأم با بینش نازل کرد و آنچه را که نمی‌توانستی بدانی به تو آموخت(2)؛ و افزون‌بخشی خدا نسبت به تو فراوان است.96
نساء (4)
113
مفهوم آیه به بیان دیگر خطاب به عموم در آیه 105 مائده(5) یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیکم أَنفُسَکم لا یضُرُّکم مَن ضَلَّ إِذَا اهتَدَیتُم إِلَی اللّه مَرجِعُکم جَمِیعا فَینَبِّئُکم بِما کنتُم تَعمَلُونَ و آیه 7 اسراء(17): اِن اَحسَنتُم اَحسَنتُم لاَنفُسِکم و اِن اَسَأتُم فَلَها و نیز خطاب به مردم کجرفتار در آیه 23 یونس(10): یا ایها النّاسُ اِنّما بَغیکم عَلی اَنفُسِکم آمده است.
به آیه 52 شوری(42) توجّه فرمایید.
لا خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً ﴿۱۱۴﴾
در بسیاری از نجواهای آنان [هیچ نظر] خیری نیست(1)، مگر [در گفتار] کسی که توصیه به انفاق و شایستگی و اصلاح میان مردم کند؛ و هر که در طلب خشنودی خدا(2) چنین کند، پاداشی بزرگ به او خواهیم داد.97
نساء (4)
114
به آیات 9-10 مجادله(58) هم توجّه فرمایید.
موارد خشنودی خدا از بنده، همواره خشنودی بنده را از خدا به دنبال خواهد داشت؛ چنانکه در آیات 119 مائده(5) ، 100 توبه(9) ، 22 مجادله(58) ، 28 فجر(89) و 8 بینه(98) ملاحظه می‌فرمایید.