سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ ﴿۱۶﴾
بر بینی‌اش داغ [رسوایی] خواهیم نهاد.565
قلم (68)
16
إِنَّا بَلَوْناهُمْ كَما بَلَوْنا أَصْحابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّها مُصْبِحِينَ ﴿۱۷﴾
آنان را آزمودیم، همان‌گونه که صاحبان باغ را؛ آنگاه که سوگند خوردند صبحگاهان میوه‌اش را خواهند چید،565
قلم (68)
17
وَ لا يَسْتَثْنُونَ ﴿۱۸﴾
و «إن شاءاللّه» نگفتند.565
قلم (68)
18
فَطافَ عَلَيْها طائِفٌ مِنْ رَبِّكَ وَ هُمْ نائِمُونَ ﴿۱۹﴾
و در حالی که خفته بودند، آفتی فراگیر از جانب صاحب‌اختیارت بر آن [باغ] زد.565
قلم (68)
19
فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ ﴿۲۰﴾
و [بستانشان] به خاک سیاه نشست.565
قلم (68)
20
فَتَنادَوْا مُصْبِحِينَ ﴿۲۱﴾
صبحگاهان یکدیگر را فراخواندند،565
قلم (68)
21
أَنِ اغْدُوا عَلى حَرْثِكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صارِمِينَ ﴿۲۲﴾
که اگر مصمّم به چیدن میوه‌ها هستید، بامدادان به کشتزار خود درآیید.565
قلم (68)
22
فَانْطَلَقُوا وَ هُمْ يَتَخافَتُونَ ﴿۲۳﴾
به راه افتادند، در حالی که آهسته می‌گفتند:565
قلم (68)
23
أَنْ لا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُمْ مِسْكِينٌ ﴿۲۴﴾
امروز نباید در بوستان، هیچ بینوایی بر شما وارد شود،565
قلم (68)
24
وَ غَدَوْا عَلى حَرْدٍ قادِرِينَ ﴿۲۵﴾
صبحدم رهسپار شدند، در حالی که [به تصوّر خود] بر منع مستمندان توانا بودند.565
قلم (68)
25
فَلَمَّا رَأَوْها قالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ ﴿۲۶﴾
چون بستان را [به آن حال] دیدند، گفتند: اشتباه آمده‌ایم،565
قلم (68)
26
بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ ﴿۲۷﴾
نه، بلکه همه چیز را از دست داده‌ایم(1).565
قلم (68)
27
به آیه 11 حج(22) توجّه فرمایید.
قالَ أَوْسَطُهُمْ أَ لَمْ أَقُلْ لَكُمْ لَوْ لا تُسَبِّحُونَ ﴿۲۸﴾
عاقل‌ترینشان گفت: مگر به شما نگفتم چرا [خدای را] تقدیس نمی‌کنید؟565
قلم (68)
28
قالُوا سُبْحانَ رَبِّنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ ﴿۲۹﴾
گفتند: صاحب‌اختیارمان را تقدیس می‌کنیم؛ ما خود [در حق خویش] ستم کرده‌ایم.565
قلم (68)
29
فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ يَتَلاوَمُونَ ﴿۳۰﴾
آنگاه ملامت‌کنان به یکدیگر روی آوردند.565
قلم (68)
30
قالُوا يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا طاغِينَ ﴿۳۱﴾
[و] گفتند: وای بر ما که طغیانگر بودیم.565
قلم (68)
31
عَسى رَبُّنا أَنْ يُبْدِلَنا خَيْراً مِنْها إِنَّا إِلى رَبِّنا راغِبُونَ ﴿۳۲﴾
چه بسا صاحب‌اختیارمان بهتر از آن را به ما بازدهد؛ ما به سوی صاحب‌اختیارمان روی می‌بریم.565
قلم (68)
32
كَذلِكَ الْعَذابُ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۳۳﴾
چنین است مجازات [دنیا]؛ و کاش می‌دانستند که مجازات آخرت سخت‌تر است.565
قلم (68)
33
إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿۳۴﴾
پرواپیشگان، نزد صاحب‌اختیارشان باغهای پرنعمت بهشت را دارند.565
قلم (68)
34
أَ فَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ ﴿۳۵﴾
آیا [ممکن است] مردمی را که [در برابر پروردگارشان] تسلیمند(1)، همچون بزهکاران قرار دهیم(2)؟565
قلم (68)
35
برای توجیه افزوده، به آیات 131 و بخش انتهایی 133 بقره(2) توجّه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه در آیات 18 سجده(32) ، 28 ص(38) ، 21 جاثیه(45) و 20 حشر(59) آمده است.
ما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ ﴿۳۶﴾
شما را چه می‌شود؟! چگونه داوری می‌کنید؟!565
قلم (68)
36
أَمْ لَكُمْ كِتابٌ فِيهِ تَدْرُسُونَ ﴿۳۷﴾
مگر کتابی [آسمانی] دارید و به آن استناد می‌کنید؟!565
قلم (68)
37
إِنَّ لَكُمْ فِيهِ لَما تَخَيَّرُونَ ﴿۳۸﴾
و به نفع شما حاوی هر مطلبی است که بخواهید؟!565
قلم (68)
38
أَمْ لَكُمْ أَيْمانٌ عَلَيْنا بالِغَةٌ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ إِنَّ لَكُمْ لَما تَحْكُمُونَ ﴿۳۹﴾
یا پیمان مؤکدی تا قیامت با ما دارید که هر چه قضاوت کنید، حق شماست؟565
قلم (68)
39
سَلْهُمْ أَيُّهُمْ بِذلِكَ زَعِيمٌ ﴿۴۰﴾
از آنان بپرس کدامشان بر این [پیمان] ضامنند؛565
قلم (68)
40
أَمْ لَهُمْ شُرَكاءُ فَلْيَأْتُوا بِشُرَكائِهِمْ إِنْ كانُوا صادِقِينَ ﴿۴۱﴾
یا معبودانی دارند که [در قدرت با خدا] شریکند؟ اگر راست می‌گویند، آنان را معرّفی کنند.565
قلم (68)
41
يَوْمَ يُكْشَفُ عَنْ ساقٍ وَ يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ فَلا يَسْتَطِيعُونَ ﴿۴۲﴾
روزی که بحران و دشواری آشکار شود(1) و شرک‌‌‌ورزان به سجود فرا خوانده شوند و قادر [به انجام آن] نیستند،565
قلم (68)
42
معنی تحت‌اللفظ این عبارت، «دامن از ساق گرفته شود» است، ولی برهنه شدن ساقها اصطلاحی است کنایه از شدّت وخامت کار که در اشعار قدیم عرب به کار می‌رفته است. مجمع‌البیان ذیل این آیه دو نمونه از این اشعار را نقل کرده است؛ آیات 44 نمل(27) و 29 قیامت(75) نیز از همین مقوله است. این اصطلاح از اینجا ناشی می‌شود که عربها به هنگام تلاش برای گریز از خطر لباس بلندشان را بالا می‌کشیدند تا مانع حرکت سریعشان نشود، مثل اصطلاح مشابه در فارسی «روزی که باید آستین‌‌ها را بالا زد» در آیه چون سخن با منکرین معاد است، از قیامت به روزی یاد می‌شود که برای آنها دشوار است.