إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقاتُهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۴۰﴾
تحقیقاً روز داوری وعده‌گاه همه آنان است(1)،498
دخان (44)
40
به آیات 14 و 15 مرسلات(77) توجّه فرمایید.
يَوْمَ لا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ ﴿۴۱﴾
روزی که هیچ دوستی برای دوست خود سودمند نمی‌باشد و [از هیچ سو] مورد یاری قرار نگیرند(1)،498
دخان (44)
41
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 19 انفطار(82): یومَ لا تَملِک نَفسٌ لِنَفسٍ شَیئا وَ الأمرُ یومَئِذٍ للّه و 10 تا 14 معارج(70) و 34 تا 37 عبس(80): یومَ یفِرُّ المَرءُ مِن أَخِیهِ وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ لِکلِّ امرِئٍ مِنهُم یومَئِذٍ شَأنٌ یغنِیهِ آمده است.
إِلاَّ مَنْ رَحِمَ اللَّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ﴿۴۲﴾
مگر کسی که خدا [بر او] رحم کند(1)؛ که او فرا دست و مهربان است.498
دخان (44)
42
در باب نجات و کامیابی روز قیامت ناشی از رحم خدا، آیات 16 انعام(6) ، 9 غافر(40) و 28 حدید(57) را ملاحظه فرمایید. ضمناً توجه داریم که استثناء در آیه مورد بحث، منقطع است؛ در زبان عربی، استثناء به دو صورت متصل و منقطع به کار می‌رود. برخلاف استثناء متصل، در استثناء منقطع، ماهیت مستثنی متفاوت از ماهیت مستثنی عنه است و معنای جمله مقدّم، بدون لحاظ جمله استثناء نیز، صحیح و کامل است. این نوع استثناء در فارسی و سایر زبانها وجود ندارد. موارد دیگری از استثناء منقطع را در آیات 62 مریم(19) ، 88 شعراء(26) ، 25 واقعه(56) و 25 نبأ(78) ملاحظه فرمایید.
إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ ﴿۴۳﴾
مسلّماً درخت زقوم، غذای گناهکار [ان] است(1)؛498
دخان (44)
43
توصیف بیشتر این درخت در آیات 62-65 صافات(37) آمده است.
طَعامُ الْأَثِيمِ ﴿۴۴﴾
ترجمه این آیه، در آیه قبل ادغام شده است.498
دخان (44)
44
كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ ﴿۴۵﴾
همچون فلز گداخته؛ در شکمها می‌جوشد،498
دخان (44)
45
كَغَلْيِ الْحَمِيمِ ﴿۴۶﴾
به سان جوشش آب داغ.498
دخان (44)
46
خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلى سَواءِ الْجَحِيمِ ﴿۴۷﴾
[خطاب می‌رسد:] آن [ستمگر] را بگیرید و به میان دوزخ درافکنید.498
دخان (44)
47
ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذابِ الْحَمِيمِ ﴿۴۸﴾
آنگاه از مجازات آب داغ بر سرش فرو ریزید.498
دخان (44)
48
ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ ﴿۴۹﴾
بچش، که تو همان فرا دست و بزرگوارِ [خیالی] هستی(1)!498
دخان (44)
49
به آیه 50 فصلت(41) توجّه فرمایید.
إِنَّ هذا ما كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ ﴿۵۰﴾
این همان [سرنوشتی] است که در مورد آن تردید داشتید.498
دخان (44)
50
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِينٍ ﴿۵۱﴾
پرواپیشگان در جایگاهی امن و امان به سر می‌برند،498
دخان (44)
51
فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ ﴿۵۲﴾
در باغهایی از بهشت و [کنار] چشمه‌سارها؛498
دخان (44)
52
يَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلِينَ ﴿۵۳﴾
جامه‌هایی از دیبای ظریف و دیبای ستبر می‌پوشند، در حالی که رویاروی یکدیگر [به صحبت] نشسته‌اند؛498
دخان (44)
53
كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ ﴿۵۴﴾
چنین است [وضع آنان]؛ و با سپیدرویان(1) غزال چشم(2) تزویجشان کرده‌ایم.498
دخان (44)
54
حُور: جمع حَوراء: زنان سپیدرو و سیاه چشم.
عین: جمع عَیناء: زنان درشت چشم.
يَدْعُونَ فِيها بِكُلِّ فاكِهَةٍ آمِنِينَ ﴿۵۵﴾
در آنجا هر میوه‌ای که بخواهند، بی‌دغدغه در اختیارشان است.498
دخان (44)
55
لا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَةَ الْأُولى وَ وَقاهُمْ عَذابَ الْجَحِيمِ ﴿۵۶﴾
طعم مرگ را در آنجا نخواهند چشید، جز همان مرگ نخستین؛ و [خدا] از مجازات(1) دوزخ برکنارشان داشته است؛498
دخان (44)
56
برای توجیه ترجمه «عذاب» به مجازات، به زیرنویس آیه 46 انبیاء(21) مراجعه فرمایید.
فَضْلاً مِنْ رَبِّكَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۵۷﴾
به عنوان فضیلتی از جانب صاحب‌اختیار تو؛ و این است همان کامیابی بزرگ.498
دخان (44)
57
فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ ﴿۵۸﴾
قرآن را بر زبان تو روان کردیم، بسا که پند پذیرند.498
دخان (44)
58
فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ ﴿۵۹﴾
پس، منتظر باش که آنان هم در انتظار [نتیجه اعمالشان] هستند.498
دخان (44)
59