إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَ أَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوى وَ كانُوا أَحَقَّ بِها وَ أَهْلَها وَ كانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيماً ﴿۲۶﴾
[به یاد آر] آنگاه که انکارورزان [مکّه در حدیبیه] قلباً دستخوش تعصّب، [آن هم] تعصّب جاهلیت شده بودند(1)، خدا آرامش [خاطری از جانب] خویش بر رسولش و بر مؤمنین القاء کرد و آنان را به اصل تقوا - که به آن سزاوارتر و اهل آن بودند - پایبند ساخت(2)؛ و خدا به هر چیزی داناست.514
فتح (48)
26
این تعصّب از آن جهت بود که بر حذف کلمه بسم اللّه از عهدنامه صلح اصرار داشتند.
به آیه 22 مجادله(58) و اولئک کتب فی قلوبهم الایمان و ایدهم بروح منه توجّه فرمایید.
لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ إِنْ شاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لا تَخافُونَ فَعَلِمَ ما لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحاً قَرِيباً ﴿۲۷﴾
خدا رؤیای رسولش را به تحقّق رساند، که به خواست خدا ایمن و بدون ترس [از دشمن] به مسجدالحرام وارد خواهید شد، در حالی که سرهای خود را تراشیده و موهای خود را کوتاه کردهاید؛ [خدا] چیزهایی را میدانست که شما نمیدانستید و علاوه بر فتح مکه، پیروزی نزدیک [خیبر] را [برای شما] تقدیر کرد.514
فتح (48)
27
هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ شَهِيداً ﴿۲۸﴾
اوست که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز گرداند؛ و خدا به عنوان گواه کافی است.514
فتح (48)
28
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ تَراهُمْ رُكَّعاً سُجَّداً يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِيماهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِيماً ﴿۲۹﴾
محمّد رسول خدا و همراهانش، در برابر کفّارِ [جنگطلب(1)]، محکم و نیرومند(2) و با یکدیگر مهربانند(3)؛ همواره آنان را در حالت فروتنی و خضوع مشاهده میکنی، در حالی که افزونبخشی و خشنودی خدا را(4) میجویند؛ نشان [شایستگی] آنان در سیمایشان از اثر فروتنی پیداست؛ این توصیفشان است در تورات؛ و توصیف آنان در انجیل مانند کشتی است که جوانهاش را [به فراوانی] برآورد و آن را نیرو میبخشد تا ستبر گردد و بر ساقههای(5) خود استوار بایستد(6)، به گونهای که موجب شگفتی کشاورزان(7) گردد، در نتیجه [خدا] از [رشد سریع] آنان، انکارورزان را به خشم دراندازد؛ خدا به مؤمنان نیکوکارشان وعده آمرزش و پاداشی بزرگ داده است(8).515
فتح (48)
29
برای توجیه افزوده، به آیات 8 و 9 ممتحنه(60) توجّه فرمایید. بعضی از مفسّران عقیده دارند که این آیه به وسیله آیات 8 و 9 ممتحنه تخصیص خورده است.
اشدّاء: جمع شدید: معنی واقعی این واژه در این آیه همان است که در آیات 139 آلعمران(3) و 35 محمد(47) توصیه شده و لا تهنوا...
رُحماء: جمع رحیم: مهربان.
خشنودی خدا از بنده، همواره به علت پاداش فراوان، خشنودی بنده از خدا را به دنبال خواهد داشت؛ چنانکه در آیات 119 مائده(5) ، 100 توبه(9) ، 22 مجادله(58) ، 28 فجر(89) و (8) بینه(98) ملاحظه میفرمایید.
سوق: جمع ساق: ساقه، تنه.
این موضوع در انجیل متی باب سیزدهم سیمانِ آیه 31 و 32 آمده است.
زُرّاع: جمع زارع: کشاورز.
تمام حروف الفبای عرب در این آیه آمده است. آیه 154 آلعمران(3) نیز همین ویژگی را دارد.