وَ لا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَناً قَلِيلاً إِنَّما عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۹۵﴾
پیمان خدا را به بهایی ناچیز مفروشید؛ اگر متوجّه باشید، آنچه نزد خداست برای شما بهتر است.278
نحل (16)
95
ما عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَ ما عِنْدَ اللَّهِ باقٍ وَ لَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۶﴾
آنچه در اختیار شماست، پایان پذیرد و آنچه نزد خداست، پاینده است؛ و پایداران را به قیاس بهترین اعمالشان پاداش خواهیم داد.278
نحل (16)
96
مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۷﴾
به آنان که به شایستگی عمل کنند، [اعمّ] از زن و مرد حیاتی پاکیزه می‌بخشیم، و به قیاس بهترین اعمالشان به آنان پاداش خواهیم داد(1).278
نحل (16)
97
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 29 رعد(13) آمده است.
فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجِيمِ ﴿۹۸﴾
هنگامی که تلاوت قرآن را آغاز می‌کنی، از [شرّ] شیطانِ مطرود به خدا پناه بر.278
نحل (16)
98
إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۹۹﴾
البته او بر کسانی که ایمان دارند و تنها بر صاحب‌اختیارشان توکل می‌کنند(1)، سلطه‌ای نخواهد داشت(2).278
نحل (16)
99
برای روشن شدن معنی و مفهوم «توکل»، به زیرنویس آیه 56 هود(11) مراجعه فرمایید.
به آیات 200 و 201 اعراف(7) توجّه فرمایید.
إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ ﴿۱۰۰﴾
سلطه او تنها بر کسانی است که او را کارساز خود انتخاب کرده‌اند و نیز بر کسانی که [در قدرت و تدبیر] او را شریک خدا فرض می‌کنند(1).278
نحل (16)
100
نتیجه این می‌شود که راه جلوگیری نفوذ شیطان در وجود انسان، تقویت روحیه یکتاپرستی و توکل بر خداست نه بر غیر خدا.
وَ إِذا بَدَّلْنا آيَةً مَكانَ آيَةٍ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما يُنَزِّلُ قالُوا إِنَّما أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۱۰۱﴾
و چون آیه‌ای را جایگزین آیه‌ای دیگر کنیم(1) - و خدا داناتر است به حکمی که نازل می‌کند - می‌گویند: یقیناً تو دروغ‌پردازی؛ حق این است که بیشترشان نمی‌دانند.278
نحل (16)
101
منظور، تغییر احکام ادیان پیشین است؛ مثل تغییر قبله که در آیه 142 بقره(2) آمده است و یهودیان سخت به آن معترض بودند.
قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿۱۰۲﴾
بگو: قرآن را جبرئیل(1) از جانب صاحب‌اختیارت آن گونه که باید، نازل کرده است تا مؤمنان را ثابت قدم گرداند، و برای افرادی که [در مقابل خدا(2)] تسلیمند، هدایت و بشارت باشد.278
نحل (16)
102
«روح القدس» از القاب جبرئیل است؛ با آیه 97 بقره(2) مقایسه فرمایید.
برای توجیه افزوده، با بخش پایانی آیه 71 انعام(6) مقایسه فرمایید.
وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَ هذا لِسانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ ﴿۱۰۳﴾
می دانیم که آنان می‌گویند: [قرآن را] بشری به او تعلیم می‌دهد(1)؛ زبان کسی که [قرآن را] به او نسبت می‌دهند، نارساست و این قرآن به زبانی فصیح و روشن است(2).279
نحل (16)
103
مفهوم این عبارت به بیان دیگر در آیه 5 فرقان(25) آمده است.
پاسخ ادّعای جاهلانه مخالفان را در آیات 82 نساء(4) و 48 عنکبوت(29) ملاحظه فرمایید.
إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِآياتِ اللَّهِ لا يَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۰۴﴾
کسانی که آیات خدا را باور ندارند، خدا هدایتشان نمی‌کند و مجازاتی دردناک [در انتظار] دارند.279
نحل (16)
104