إِنْ هِيَ إِلاَّ أَسْماءٌ سَمَّيْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ ما أَنْزَلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدى ﴿۲۳﴾
این بتها فقط نامهایی [بی‌مُسمّا] است که خود و پدرانتان آن را نام [معبودهای دروغین] نهاده‌اید، خدا هیچ اعتباری به آنها نداده است؛ فقط پیرو گمان و هوای نفس خویش(1) هستند، در حالی که [موجبات] هدایت از جانب صاحب‌اختیارشان بر آنان رسیده است.
سوره نجم (53) آیه 23
صفحه
526
سوره
نجم (53)
آیه
23
1
در مورد تبعیت از هوای نفس، آیات 43 فرقان(25) و 23 جاثیه(45) را ملاحظه فرمایید.
أَمْ لِلْإِنْسانِ ما تَمَنَّى ﴿۲۴﴾
مگر انسان هر چه آرزو کند، برآورده و محقق می‌شود(1)؟
سوره نجم (53) آیه 24
صفحه
526
سوره
نجم (53)
آیه
24
1
به عنوان نمونه آرزوها و ادعاهای واهی، آیات 111 و 113 بقره(2) را ملاحظه فرمایید.
فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَ الْأُولى ﴿۲۵﴾
دنیا و آخرت در اختیار خداست.
سوره نجم (53) آیه 25
صفحه
526
سوره
نجم (53)
آیه
25
وَ كَمْ مِنْ مَلَكٍ فِي السَّماواتِ لا تُغْنِي شَفاعَتُهُمْ شَيْئاً إِلاَّ مِنْ بَعْدِ أَنْ يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَرْضى ﴿۲۶﴾
چه بسیار فرشتگانی در آسمانها هستند که امدادِ [غیبی] آنان به هیچ وجه سودمند نخواهد بود، مگر پس از آنکه خدا برای هر که بخواهد و خشنود باشد، اجازه دهد(1).
سوره نجم (53) آیه 26
صفحه
526
سوره
نجم (53)
آیه
26
1
در نیمه اوّل آیه 11 رعد(13) نیز به بیان دیگر تصریح شده است که کمک و حفاظت فرشتگان از انسانها مشروط به خواست خداست.
إِنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلائِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنْثى ﴿۲۷﴾
کسانی که به آخرت باور ندارند، فرشتگان را ماده نامگذاری می‌کنند(1) [و آنان را دختران خدا می‌دانند(2)].
سوره نجم (53) آیه 27
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
27
1
عبارت اخیر به بیان دیگر در آیه 19 زخرف(43) آمده است.
2
به آیه 57 نحل(16) توجّه فرمایید.
وَ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً ﴿۲۸﴾
در موردِ این امر بی‌اطلاعند؛ [و] فقط پیرو گمانند، در حالی که گمان برای [شناخت] حقیقت کافی نیست.
سوره نجم (53) آیه 28
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
28
فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَ لَمْ يُرِدْ إِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا ﴿۲۹﴾
پس تو نیز از کسی که از یاد ما روی برتافته و جز زندگی دنیا را نمی‌خواهد، روی برتاب.
سوره نجم (53) آیه 29
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
29
ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدى ﴿۳۰﴾
منتهای درکشان همین است؛ محقّقاً صاحب‌اختیار تو به حال کسانی که از راه او منحرف شده‌اند، آگاه‌تر است، و نیز به حال راه‌یافتگان.
سوره نجم (53) آیه 30
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
30
وَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ يَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى ﴿۳۱﴾
هر چه در آسمانها و زمین است متعلّق به خداست؛ [راه خیر و شرّ را به انسان ارائه کرد] تا بدکاران را در برابر رفتارشان کیفر دهد و نیکوکاران را پاداش نیکو عطا کند(1)؛
سوره نجم (53) آیه 31
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
31
1
برای توجیه افزوده، به آیات 8 -10 شمس(91) توجّه فرمایید؛ ضمناً در رابطه با مفاد آیه، به آیه 160 انعام(6) هم توجّه فرمایید.
الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ إِذْ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِي بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ فَلا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقى ﴿۳۲﴾
همان کسان که از گناهان بزرگ و بی‌شرمی‌ها کناره می‌گیرند، مگر لغزشهای کم اهمیت؛ که صاحب‌اختیار تو فراخ آمرزش است(1)؛ از همان دم که شما را از زمین پدید آورد و آنگاه که به صورت جنین(2) در شکم مادرانتان بودید، به [طبیعتِ] شما آگاه‌تر [از خودتان] است؛ پس خودستایی مکنید، که او به حال پرواپیشگان داناتر است(3).
سوره نجم (53) آیه 32
صفحه
527
سوره
نجم (53)
آیه
32
1
به آیه 31 نساء(4) توجّه فرمایید.
2
اَجِنَّه: جمع جنین: بچه‌ای که هنوز در شکم مادر است.
3
به آیه 49 نساء(4) توجّه فرمایید.