أَمْ تَأْمُرُهُمْ أَحْلامُهُمْ بِهذا أَمْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ ﴿۳۲﴾
یا عقل‌هاشان(1) به [بیان] این [سخنان متناقض(2)] حکم می‌کند، یا [اساساً] گروهی طغیانگرند؟!525
طور (52)
32
احلام: جمع حِلم: عقل، خرد.
زیرا کاهن و شاعر خردمندند و مجنون بی‌خرد است.
أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا يُؤْمِنُونَ ﴿۳۳﴾
مگر می‌گویند: قرآن را جعل کرده است؛ [چنین نیست(1)] بلکه [آلوده به ظلمند که] ایمان نمی‌آورند.525
طور (52)
33
به آیات 44-46 حاقه(69) توجه فرمایید.
فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كانُوا صادِقِينَ ﴿۳۴﴾
اگر راست می‌گویند، سخنی مانند آن بیاورند(1).525
طور (52)
34
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیه 23 بقره(2) آمده است؛ به آیه 88 اسراء(17) هم توجّه فرمایید.
أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخالِقُونَ ﴿۳۵﴾
مگر از هیچ آفریده شده‌اند، یا خود آفریننده [خویش] اند؟!525
طور (52)
35
أَمْ خَلَقُوا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بَلْ لا يُوقِنُونَ ﴿۳۶﴾
یا آسمانها و زمین را آفریده‌اند؟! [نه،] بلکه به مرحله یقین نرسیده‌اند.525
طور (52)
36
أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُصَيْطِرُونَ ﴿۳۷﴾
مگر خزاین [رحمت(1)] صاحب‌اختیارت در اختیار آنان است و یا [بر همه چیز] سیطره دارند [که چنین بی‌پروا عصیانگرند]؟!525
طور (52)
37
برای توجیه افزوده، به آیه 9 ص(38) توجّه فرمایید.
أَمْ لَهُمْ سُلَّمٌ يَسْتَمِعُونَ فِيهِ فَلْيَأْتِ مُسْتَمِعُهُمْ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ ﴿۳۸﴾
مگر نردبانی دارند که به وسیله آن [گفتار فرشتگان وحی را] می‌شنوند؟! پس هر که شنیده است، دلیلی روشن بیاورد.525
طور (52)
38
أَمْ لَهُ الْبَناتُ وَ لَكُمُ الْبَنُونَ ﴿۳۹﴾
مگر خدا فرزندان دختر دارد و شما پسر(1)؟525
طور (52)
39
به زیرنویس آیه 149 صافات(37) توجّه فرمایید.
أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ ﴿۴۰﴾
مگر از آنان پاداش [رسالت] خواسته‌ای که زیر غرامت[ش] گرانبارند؟!525
طور (52)
40
أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ ﴿۴۱﴾
یا از عالم غیب آگاهند و [خبرهای نهان را] یادداشت می‌کنند؟!525
طور (52)
41
أَمْ يُرِيدُونَ كَيْداً فَالَّذِينَ كَفَرُوا هُمُ الْمَكِيدُونَ ﴿۴۲﴾
یا قصد نیرنگی دارند؟ ولی انکارورزان، خود مقهور نیرنگ [خدا] هستند(1).525
طور (52)
42
برای توجیه افزوده، به نیمه دوّم آیه 30 انفال(8) توجّه فرمایید؛ به آیات 43 فاطر(35) و 44 قلم(68) هم در این رابطه توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 182 اعراف(7) آمده است.
أَمْ لَهُمْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۴۳﴾
یا [تصوّر می‌کنند] معبودی غیر خدا دارند(1)؟ خدا از آنچه [در قدرت و تدبیر با او] شریک می‌پندارند، منزّه است.525
طور (52)
43
به آیه 96 حجر(15) توجّه فرمایید.
وَ إِنْ يَرَوْا كِسْفاً مِنَ السَّماءِ ساقِطاً يَقُولُوا سَحابٌ مَرْكُومٌ ﴿۴۴﴾
[این انکارورزان] اگر هم پاره‌ای از آسمان را در حال سقوط ببینند(1)، [باز هم ایمان نمی‌آورند و] می‌گویند: ابری است متراکم(2).525
طور (52)
44
اشاره به درخواست کفّار است که در آیه 92 اسراء(17) آمده است.
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 7 انعام(6) و 14 و 15 حجر(15) آمده است.
فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ ﴿۴۵﴾
پس آنان را [به حال خودشان] رها کن تا با روزِ [موعود]شان که [با نفخه اوّل صور(1)] مدهوش مرگ خواهند شد، مواجه شوند؛525
طور (52)
45
منظور روزی است که اولین علامت قیامت ظاهر می‌شود؛ به آیه 68 زمر(39) توجّه فرمایید؛ آیه بعدی نیز مؤید همین معنی است.
يَوْمَ لا يُغْنِي عَنْهُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ ﴿۴۶﴾
روزی که نیرنگشان سودمند نخواهد بود(1) و [از هیچ سو] مورد یاری قرار نگیرند.525
طور (52)
46
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 38 و 39 مرسلات(77) آمده و این قاعده در دنیا هم صادق است؛ به آیات 42 طور(همین سوره) و 15-17 طارق(86) توجّه فرمایید.
وَ إِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا عَذاباً دُونَ ذلِكَ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۴۷﴾
و ستمگران [در دنیا نیز] در بند مجازات دیگری گرفتار خواهند شد(1)، ولی بیشترشان نمی‌دانند.525
طور (52)
47
برای توجیه افزوده، به آیه 21 سجده(32) توجّه فرمایید.
وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ ﴿۴۸﴾
برای حکم صاحب‌اختیارت پایداری کن که تو در حمایت مایی و چون برخیزی، صاحب‌اختیارت را با ستایش تقدیس کن،525
طور (52)
48
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ ﴿۴۹﴾
و نیز [در پاسی] از شب و به هنگام افول ستارگان او را تقدیس کن.525
طور (52)
49