وَ لَقَدْ أَهْلَكْنا ما حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرى وَ صَرَّفْنَا الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۲۷﴾
[بسیاری از مردم] شهرهای پیرامون شما [مکیان] را هلاک کردیم(1) [ولی قبلاً] نشانه‌ها را به شکلهای مختلف در میان آوردیم، بسا که [از گمراهی] بازگردند.505
احقاف (46)
27
مثل قوم عاد در احقاف واقع در جنوب شرقی عربستان، قوم ثمود در حجر واقع در شمال عربستان، قوم سبأ در یمن، قوم شعیب در مدین که بر سر راه شام است و قوم لوط در نواحی شام.
فَلَوْ لا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذلِكَ إِفْكُهُمْ وَ ما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۸﴾
پس چرا غیر خدایان که [آنان را] معبودهای خود برای تقرّب [به خدا،] گرفتند، [به هنگام بلا] یاریشان نکردند؟ بلکه از نظرشان ناپدید شدند؛ و [سرانجامِ] دروغ و بافته‌هایشان همین بود.505
احقاف (46)
28
وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ ﴿۲۹﴾
[به یاد آر] آنگاه که گروهی از جن را متوجّه تو کردیم که قرآن را می‌شنیدند؛ چون نزد رسول حضور یافتند، [با یکدیگر] گفتند: سکوت! و چون [تلاوت قرآن] به پایان رسید، در حالی که هشدار می‌دادند، نزد قوم خود بازگشتند.506
احقاف (46)
29
قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۳۰﴾
گفتند: ای قوم ما، ما [آیاتِ] کتابی هماهنگ با کتب پیشین را شنیدیم که پس از موسی نازل شده است(1) که به [سوی] حق و راه راست هدایت می‌کند(2).506
احقاف (46)
30
در آیه بدون اشاره به انجیل، از تورات کتاب موسی صحبت شده، زیرا مأخذ شریعت اهل‌کتاب همان تورات است و انجیل به منزله حاشیه‌ای اخلاقی بر تورات محسوب می‌گردد و از عیسی در انجیل گزارش شده که: «نیامده‌ام تا تورات را باطل کنم، بلکه تا آن را تکمیل نمایم» متی: باب 5: سیمان 17 در آیه 12 احقاف(همین سوره) نیز به همین علت ذکر انجیل به میان نیامده است.
این داستان با تفصیل بیشتر در سوره جن(72) آمده است.
يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِيَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُجِرْكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۳۱﴾
ای قوم ما، شما هم این دعوت‌‌کننده به سوی خدا(1) را پاسخ گویید و به او ایمان آورید تا [خدا] برخی از(2) گناهانتان را ببخشد و شما را از مجازاتی دردناک پناه دهد.506
احقاف (46)
31
منظور از «داعی اللّه » رسول خداص است؛ به نیمه اوّل آیه 108 یوسف(12) توجّه فرمایید.
منظور گناهان قبل از ایمان است؛ به آیه 38 انفال(8) توجه فرمایید.
وَ مَنْ لا يُجِبْ داعِيَ اللَّهِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِي الْأَرْضِ وَ لَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءُ أُولئِكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ ﴿۳۲﴾
و هر که دعوت‌‌کننده به سوی خدا را پاسخ نگوید، در زمین [خدای را] به تنگ نمی‌آورد(1) و در برابر خدا کارسازی نخواهد داشت؛ آنان در گمراهی آشکارند.506
احقاف (46)
32
برای توجیه افزوده، به آیه 2 توبه(9) توجّه فرمایید.
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقادِرٍ عَلى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتى بَلى إِنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۳﴾
آیا توجّه نکرده‌اند خدایی که آسمانها و زمین را آفرید و در آفرینش آنها فرومانده نشد، قادر است مردگان را هم زنده کند؟! آری، او بر هر کاری تواناست(1).506
احقاف (46)
33
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 81 یس(36) آمده است.
وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَ لَيْسَ هذا بِالْحَقِّ قالُوا بَلى وَ رَبِّنا قالَ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۳۴﴾
روزی که انکارورزان بر آتش عرضه می‌شوند، [به آنان گفته می‌شود:] آیا این آتش حق [شما] نیست؟ گویند: چرا، سوگند به صاحب‌اختیارمان؛ [آنگاه خدا] گوید: پس به سزای آن که انکار می‌ورزیدید، مجازات را بچشید(1).506
احقاف (46)
34
توضیح بیشتر را در این مورد، در آیه 20 احقاف(همین سوره) ملاحظه فرمایید.
فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ ما يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلاَّ الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ ﴿۳۵﴾
پس تو هم همچون رسولانی که ثابت قدم(1) بودند، پایدار باش(2) و در مورد [درخواست مجازاتِ] آنان شتاب مکن(3)؛ روزی که مجازاتِ موعودشان را [در جهان بازپسین] ببینند، گویی فقط پاسی از روز را [در خاک] به سر برده‌اند(4)؛ [این] پیامی [عمومی] است؛ آیا جز منحرفان هلاک می‌شوند؟!506
احقاف (46)
35
لفظ «اولوا» به معنی صاحبان یا دارندگان، جمع است و مفرد آن می‌شود «ذو».
توضیح تکمیلی این آیه را، در آیه 48 قلم(68) ملاحظه فرمایید. در هیچ آیه‌ای از قرآن نام این پیامبرانِ صاحب اراده و پایداری (اولوالعزم) تصریح نشده است. ولی با توجّه به اینکه در آیه 7 احزاب(33) آمده است. که از پنج تن از پیامبران، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، و محمّد(ص) پیمان محکمی گرفتیم، بعضی از مفسّرین عقیده دارند که این پیمان محکم، همان پایداری در انجام وظیفه است؛ در نتیجه این پنج تن، پیامبرانِ اولوالعزم هستند. شرح زندگی این پیامبران نیز نشان می‌دهد همین عدّه بودند که در راه انجام وظیفه ثابت قدم بوده‌اند. ولی مفسّران به طور کلی در مورد اسامی و تعداد پیامبران اولوالعزم، آراء مختلفی دارند و بین 4-18 نفر را نام برده‌اند.
ابتدا به آیات 10-11 مزمل(73) و 17 طارق(86) توجّه فرمایید و بعد به آیات 24 لقمان(31) و 196 و 197 آل‌عمران(3).
با آیات 55 و 56 روم(30) مقایسه فرمایید؛ ضمناً به زیرنویس آیه 55 روم(30) نیز توجّه فرمایید.