فَلَمَّا رَأَوْهُ عارِضاً مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قالُوا هذا عارِضٌ مُمْطِرُنا بَلْ هُوَ مَا اسْتَعْجَلْتُمْ بِهِ رِيحٌ فِيها عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۲۴﴾
و چون آن [مجازات] را که به صورت ابری در جهت [دشت و] درّه‌ها(1)[ی حاصلخیز]شان پیش می‌آمد، مشاهده کردند، [با سرور] گفتند: این ابری است که [رحمت] بر ما می‌بارد؛ [هود گفت: نه،] بلکه همان [مجازاتی] است که برای رسیدنش شتاب داشتید؛ تندبادی است حاوی مجازاتی دردناک(2).505
احقاف (46)
24
منظور سرزمین است؛ در آیات 37 ابراهیم(14) و 18 نمل(27) به همین معنی به کار رفته است.
توضیح بیشتر و روشن‌تر را در آیات 16 فصلت(41) و 6-8 حاقه(69) ملاحظه فرمایید.
تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّها فَأَصْبَحُوا لا يُرى إِلاَّ مَساكِنُهُمْ كَذلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ ﴿۲۵﴾
هر چیزی را به فرمان صاحب‌اختیارش در هم می‌کوبد، آنگاه چنان [هلاک] شدند که جز خانه‌ها[ی ویران]شان آثاری به چشم نمی‌خورد؛ بزهکاران را این گونه کیفر می‌دهیم.505
احقاف (46)
25
وَ لَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيما إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَ جَعَلْنا لَهُمْ سَمْعاً وَ أَبْصاراً وَ أَفْئِدَةً فَما أَغْنى عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَ لا أَبْصارُهُمْ وَ لا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِذْ كانُوا يَجْحَدُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ ﴿۲۶﴾
امکاناتی به قوم [منقرض‌‌‌شده] عاد داده بودیم(1) که به شما [مکیان] نداده‌ایم و با آنکه به آنان هم چشم و گوش و دل داده بودیم، امّا گوش و چشم و قلبهایشان سودی به حالشان نداشت؛ زیرا آیات خدا را دانسته انکار می‌کردند و مجازاتی که استهزایش می‌کردند، دامنگیرشان شد(2).505
احقاف (46)
26
امکانات و توانایی‌‌های آنان را در آیات 6-8 فجر(89) ملاحظه فرمایید.
به آیه 9 روم(30) توجّه فرمایید.
وَ لَقَدْ أَهْلَكْنا ما حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرى وَ صَرَّفْنَا الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿۲۷﴾
[بسیاری از مردم] شهرهای پیرامون شما [مکیان] را هلاک کردیم(1) [ولی قبلاً] نشانه‌ها را به شکلهای مختلف در میان آوردیم، بسا که [از گمراهی] بازگردند.505
احقاف (46)
27
مثل قوم عاد در احقاف واقع در جنوب شرقی عربستان، قوم ثمود در حجر واقع در شمال عربستان، قوم سبأ در یمن، قوم شعیب در مدین که بر سر راه شام است و قوم لوط در نواحی شام.
فَلَوْ لا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذلِكَ إِفْكُهُمْ وَ ما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۸﴾
پس چرا غیر خدایان که [آنان را] معبودهای خود برای تقرّب [به خدا،] گرفتند، [به هنگام بلا] یاریشان نکردند؟ بلکه از نظرشان ناپدید شدند؛ و [سرانجامِ] دروغ و بافته‌هایشان همین بود.505
احقاف (46)
28
وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ ﴿۲۹﴾
[به یاد آر] آنگاه که گروهی از جن را متوجّه تو کردیم که قرآن را می‌شنیدند؛ چون نزد رسول حضور یافتند، [با یکدیگر] گفتند: سکوت! و چون [تلاوت قرآن] به پایان رسید، در حالی که هشدار می‌دادند، نزد قوم خود بازگشتند.506
احقاف (46)
29
قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۳۰﴾
گفتند: ای قوم ما، ما [آیاتِ] کتابی هماهنگ با کتب پیشین را شنیدیم که پس از موسی نازل شده است(1) که به [سوی] حق و راه راست هدایت می‌کند(2).506
احقاف (46)
30
در آیه بدون اشاره به انجیل، از تورات کتاب موسی صحبت شده، زیرا مأخذ شریعت اهل‌کتاب همان تورات است و انجیل به منزله حاشیه‌ای اخلاقی بر تورات محسوب می‌گردد و از عیسی در انجیل گزارش شده که: «نیامده‌ام تا تورات را باطل کنم، بلکه تا آن را تکمیل نمایم» متی: باب 5: سیمان 17 در آیه 12 احقاف(همین سوره) نیز به همین علت ذکر انجیل به میان نیامده است.
این داستان با تفصیل بیشتر در سوره جن(72) آمده است.
يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِيَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُجِرْكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۳۱﴾
ای قوم ما، شما هم این دعوت‌‌کننده به سوی خدا(1) را پاسخ گویید و به او ایمان آورید تا [خدا] برخی از(2) گناهانتان را ببخشد و شما را از مجازاتی دردناک پناه دهد.506
احقاف (46)
31
منظور از «داعی اللّه » رسول خداص است؛ به نیمه اوّل آیه 108 یوسف(12) توجّه فرمایید.
منظور گناهان قبل از ایمان است؛ به آیه 38 انفال(8) توجه فرمایید.
وَ مَنْ لا يُجِبْ داعِيَ اللَّهِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِي الْأَرْضِ وَ لَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءُ أُولئِكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ ﴿۳۲﴾
و هر که دعوت‌‌کننده به سوی خدا را پاسخ نگوید، در زمین [خدای را] به تنگ نمی‌آورد(1) و در برابر خدا کارسازی نخواهد داشت؛ آنان در گمراهی آشکارند.506
احقاف (46)
32
برای توجیه افزوده، به آیه 2 توبه(9) توجّه فرمایید.
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقادِرٍ عَلى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتى بَلى إِنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۳﴾
آیا توجّه نکرده‌اند خدایی که آسمانها و زمین را آفرید و در آفرینش آنها فرومانده نشد، قادر است مردگان را هم زنده کند؟! آری، او بر هر کاری تواناست(1).506
احقاف (46)
33
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 81 یس(36) آمده است.