يَسْمَعُ آياتِ اللَّهِ تُتْلى عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۸﴾
که آیات خدا را که بر او خوانده می‌شود، می‌شنود، ولی متکبّرانه بر مخالفت اصرار دارد، گویی آنها را نشنیده است(1)؛ پس او را از مجازاتی دردناک خبر بده(2).499
جاثیه (45)
8
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 72 حج(22) و 16 محمّد(47) آمده است.
به زیرنویس دوّم آیه 21 آل‌عمران(3) مراجعه فرمایید.
وَ إِذا عَلِمَ مِنْ آياتِنا شَيْئاً اتَّخَذَها هُزُواً أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ ﴿۹﴾
و چون بر گوشه‌ای از آیات ما واقف شود، آن را به استهزاء می‌گیرد؛ آنان مجازاتی ذلّت‌بار [در انتظار] دارند(1).499
جاثیه (45)
9
به آیات 106 کهف(18) و 34 و 35 جاثیه(همین سوره) توجّه فرمایید.
مِنْ وَرائِهِمْ جَهَنَّمُ وَ لا يُغْنِي عَنْهُمْ ما كَسَبُوا شَيْئاً وَ لا مَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۰﴾
فرا رویشان(1) دوزخ است؛ و دستاوردشان و کارسازانی که به جای خدا انتخاب کرده‌اند، هیچ اثری برای آنان نخواهند داشت؛ و مجازاتی بزرگ [در انتظار] دارند.499
جاثیه (45)
10
به زیرنویس آیه 16 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
هذا هُدىً وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ لَهُمْ عَذابٌ مِنْ رِجْزٍ أَلِيمٌ ﴿۱۱﴾
این [قرآن موجبِ] هدایت است، و کسانی که آیات صاحب‌اختیارشان را انکار کردند، مجازاتی دردناک [ناشی] از اضطراب خواهند داشت.499
جاثیه (45)
11
اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۲﴾
خداست که دریاها را در خدمت شما گماشت تا کشتیها به فرمانش در آن روان شوند و از افزون‌بخشی او [روزی] بجویید، بسا که سپاس دارید(1).499
جاثیه (45)
12
شکر مراحل ذهنی و زبانی و عملی دارد. شکر عملی بهره‌برداری درست از نعمت در مسیری است که صاحب نعمت توصیه کرده است. اصل شکر عملی است: اعملوا ءال داود شکرا و قلیل من عبادی الشکور 13 سبأ(34).
وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۱۳﴾
آنچه در آسمانها و زمین است از [رحمت] خویش در خدمت شما گماشت؛ که در این [امر] برای اندیشمندان نشانه‌هایی است.499
جاثیه (45)
13
قُلْ لِلَّذِينَ آمَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ لِيَجْزِيَ قَوْماً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۱۴﴾
به مؤمنان بگو: از کسانی که از روزهای [انعام و انتقام] خدا امید [و بیمی] ندارند، درگذرند(1) تا [خدا به موقع خود، هر] گروهی را در برابر دستاوردشان سزا دهد(2).500
جاثیه (45)
14
فعل مضارع «یغفروا» مجزوم به لام امر محذوف است و در اصل «لِیغفروا» بوده است.
برای روشن‌تر شدن، به آیات 11 و 12 مزمل(73) و 42 معارج(70) توجّه فرمایید.
مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَيْها ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ ﴿۱۵﴾
هر که به شایستگی عمل کند، به سود خود و هر که بدی کند، به ضرر خویش کرده است(1)؛ آنگاه [برای محاسبه و جزا] به پیشگاه صاحب‌اختیارتان بازگردانده می‌شوید.500
جاثیه (45)
15
معنی و مفهوم این عبارت به بیان دیگری در نیمه اوّل آیه 7 اسراء(17) و آیه 44 روم(30) آمده است.
وَ لَقَدْ آتَيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلَى الْعالَمِينَ ﴿۱۶﴾
به [افرادی از] دودمان یعقوب(1) کتاب و دانشِ توأم با بینش و پیامبری عطا کردیم و از نعمتهای پاکیزه روزیشان دادیم و آنان را [به موهبت توحید] بر مردم زمانه برتری بخشیدیم؛500
جاثیه (45)
16
به زیرنویس اوّل آیه 83 بقره(2) و نیز زیرنویس آیه 105 اعراف(7) مراجعه فرمایید.
وَ آتَيْناهُمْ بَيِّناتٍ مِنَ الْأَمْرِ فَمَا اخْتَلَفُوا إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ إِنَّ رَبَّكَ يَقْضِي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۷﴾
و در امر [دین]، آیات روشنی در اختیارشان قرار دادیم؛ ولی آنان آگاهانه با انگیزه حسد و برتری‌خواهی که بینشان بود، اختلاف ورزیدند(1)؛ البته صاحب‌اختیارت روز رستاخیز در موارد اختلافشان میان آنان داوری خواهد کرد.500
جاثیه (45)
17
مجازاتشان را در آیه 159 بقره(2) ملاحظه فرمایید.