أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ أَنْ يَسْبِقُونا ساءَ ما يَحْكُمُونَ ﴿۴﴾
مگر کسانی که مرتکب اعمال ناشایسته می‌شوند، پنداشته‌اند که از حوزه قدرت ما جَسته‌اند؟ [به راستی] داوری بدی می‌کنند(1)!396
عنکبوت (29)
4
به آیات 178 آل‌عمران(3) ، 59 انفال(8) و 55 و 56 مؤمنون(23) توجّه فرمایید.
مَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ اللَّهِ فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۵﴾
هر کس امید لقای خدا را دارد، اجلِ [مقرّر از جانب] خدا آمدنی است؛ و او شنوا و داناست(1).396
عنکبوت (29)
5
این آیه را با نیمه دوّم آیه 110 کهف(18) مقایسه و نتیجه‌گیری فرمایید.
وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ ﴿۶﴾
و هر کس [در راه خدا] تلاش کند به سود خویش کرده است؛ زیرا خدا از جهانیان بی‌نیاز است(1).396
عنکبوت (29)
6
بی‌نیاز بودن خدا از عالمیان در آیه 97 آل‌عمران(3) نیز آمده است.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۷﴾
قطعاً بدیهای مؤمنانِ نیک‌رفتار را می‌زداییم(1) و به قیاس بهترین اعمالشان آنان را پاداش می‌دهیم.397
عنکبوت (29)
7
کفر، نادیده گرفتن و پوشاندن حق و تکفیر پوشاندن بدی‌‌ها و زدودن آثار سوء آنها از روح و روان کسانی است که معاصی را ترک و به دنبال ایمان و عمل صالح می‌روند. در دعا می‌گوییم: «ربنا اغفر لنا ذنوبنا و کفر عنا سیئاتِنا...» در این رابطه حتی معاصی کبیره نیز به موجب آیه 35 زمر(39) زدوده خواهد شد.
وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۸﴾
انسان را به نیکویی در مورد پدر و مادرش(1) سفارش کردیم؛ و[لی] اگر اصرار کنند که ناآگاهانه افرادی را [در توان و تدبیر] با من شریک تلقّی کنی [و به جای من، از آنان پروا داشته باشی]، اطاعتشان مکن؛ بازگشت شما به پیشگاه من است و شما را به آنچه می‌کردید آگاه می‌سازم.397
عنکبوت (29)
8
کلمه «والدیه» در اصل «والدینه» بوده که «نون» آن به علت مضاف بودن حذف شده است. همین کلمه در آیات 14 مریم(19) ، 14 لقمان(31) و 15 و 17 احقاف(46) نیز از همین مقوله است.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ ﴿۹﴾
و قطعاً مؤمنانِ نیک‌رفتار را در زمره شایستگان درآوریم(1).397
عنکبوت (29)
9
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 69 نساء(4) آمده است.
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذابِ اللَّهِ وَ لَئِنْ جاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَ وَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِما فِي صُدُورِ الْعالَمِينَ ﴿۱۰﴾
بعضی از مردم می‌گویند: به خدا ایمان داریم، ولی چون در راه خدا مورد آزار قرار گیرند(1)، آزار مردم را همچون مجازات خدا تلقّی می‌کنند [و از ادامه راه خدا دست می‌کشند(2)]؛ و اگر از جانب صاحب‌اختیارت نصرتی [برای شما] پیش آید، قطعاً می‌گویند: ما هم در کنار شما بودیم؛ مگر خدا به راز دلهای جهانیان داناتر نیست(3)؟397
عنکبوت (29)
10
بحث این آیه مربوط به همان فتنه است که در آیات 191 و 193 بقره(2) آمده است. برای روشن شدن موضوع به زیرنویس آیات مذکور مراجعه فرمایید.
مفهوم این قسمت از آیه به بیان دیگر در آیه 11 حج(22) آمده است.
مفهوم نیمه دوّم آیه به بیان دیگر در آیه 141 نساء(4) آمده است.
وَ لَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْمُنافِقِينَ ﴿۱۱﴾
مسلّماً خدا مؤمنان و دورویان را خوب می‌شناسد.397
عنکبوت (29)
11
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ ﴿۱۲﴾
انکارورزان به اهل ایمان می‌گفتند: از ما پیروی کنید، بار گناهانتان به گردن ما؛ در صورتی که آنها دروغ‌پردازند و هرگز بار خطای آنان را برنخواهند داشت(1).397
عنکبوت (29)
12
پاسخ این گفتارشان در آیات 38 و 39 نجم(53) ، نیمه اوّل آیه 18 فاطر(35) و 111 نساء(4) آمده است.
وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۱۳﴾
مسلّماً بار [گناهان(1)] خود و بارهای دیگری [همسانِ باری که گمراه‌شدگان بر دوش دارند،] علاوه بر بار خود متحمل خواهند شد(2) و روز رستاخیز در مورد دروغهایی که می‌بافتند، مورد بازخواست قرار می‌گیرند.397
عنکبوت (29)
13
اثقال: جمع ثِقل: بار سنگین.
علت سنگین‌تر شدن بارشان را در آیه 25 نحل(16) ملاحظه فرمایید.