وَ عَلَى الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما إِلاَّ ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوايا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذلِكَ جَزَيْناهُمْ بِبَغْيِهِمْ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ ﴿۱۴۶﴾
بر یهودیان، هر حیوانی که سم یکپارچه دارد و نیز چربی گاو و گوسفند را حرام کردیم(1)، مگر چربیهایی که بر پشت آنهاست یا با امعاء و استخوانها آمیخته است؛ بدین قرار به کیفر برتری‌خواهی و تجاوزشان، آنان را مجازات کردیم و یقیناً راستگو هستیم.
سوره انعام (6) آیه 146
صفحه
147
سوره
انعام (6)
آیه
146
1
گناهان یهودیان در آیه 160 نساء(4) روشن‌تر بیان شده است.
فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ رَبُّكُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ وَ لا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ ﴿۱۴۷﴾
اگر تو را دروغ‌پرداز شمردند، بگو: [با آنکه] صاحب‌اختیار شما دارای رحمتی گسترده است، سختگیری‌اش از بزهکاران بازگردانده نخواهد شد.
سوره انعام (6) آیه 147
صفحه
148
سوره
انعام (6)
آیه
147
سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَيْءٍ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذاقُوا بَأْسَنا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ تَخْرُصُونَ ﴿۱۴۸﴾
شرک‌‌‌ورزان [برای تبرئه خویش] خواهند گفت: اگر خدا می‌خواست، ما و پدرانمان شرک نمی‌ورزیدیم و چیزی را [خودسرانه] تحریم نمی‌کردیم؛ پیشینیان آنان نیز همین گونه [حق را] دروغ شمردند، تا سختگیری ما را چشیدند؛ بگو: آیا [بر این گفتار] دلیل قاطعی دارید تا ارائه دهید؟ فقط پیرو گمانید و جز به حدس و تخمین سخن نمی‌گویید.
سوره انعام (6) آیه 148
صفحه
148
سوره
انعام (6)
آیه
148
قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ فَلَوْ شاءَ لَهَداكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۱۴۹﴾
بگو: برهان رسا ویژه خداست؛ و اگر می‌خواست، همه شما را [جبرا] هدایت می‌کرد [ولی حکمتش اختیار را تجویز کرد(1)].
سوره انعام (6) آیه 149
صفحه
148
سوره
انعام (6)
آیه
149
1
به آیه 3 انسان(76) توجّه فرمایید.
قُلْ هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذِينَ يَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ هذا فَإِنْ شَهِدُوا فَلا تَشْهَدْ مَعَهُمْ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ هُمْ بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ ﴿۱۵۰﴾
بگو: گواهان خود را که گواهی دهند خدا این[ها] را حرام کرده است، بیاورید(1)؛ اگر [به فرض] گواهی دادند، تو با آنان هماهنگ مشو؛ و هوسهای کسانی را که آیات ما را دروغ شمردند و به آخرت باور ندارند و [افرادی بی‌پایه را] با صاحب‌اختیار خویش همتا قرار می‌دهند، پیروی مکن.
سوره انعام (6) آیه 150
صفحه
148
سوره
انعام (6)
آیه
150
1
مضمون این آیه در رابطه با آیات 138 و 139 انعام(همین سوره) است. ضمناً واژه «هَلُمَّ» اسم فعل است و برای مفرد، مثنّی و جمع، و مذکر و مؤنث یکسان به کار می‌رود.
قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۱۵۱﴾
بگو: بیایید تا آنچه صاحب‌اختیارتان بر شما حرام کرده است، بیان کنم؛ هیچ چیز [و هیچ کس] را [در توان و تدبیر] با او شریک نشمارید(1) و نسبت به پدر و مادر نیکی کنید(2)؛ و فرزندان خود را از [ترس] تنگدستی مکشید؛ این ما هستیم که شما و آنان را روزی می‌دهیم(3)؛ و به بی‌شرمی‌ها، چه آشکار و چه پنهان نزدیک مشوید؛ و کسی را که خدا [کشتنش را] حرام کرده است، مکشید، مگر به حق؛ این است(4) [آنچه خدا] شما را به آن سفارش کرده است، بسا که خردورزی کنید.
سوره انعام (6) آیه 151
صفحه
148
سوره
انعام (6)
آیه
151
1
اولین مورد محرّمات ذکرشده در آیه، مهمّ‌ترین آنهاست؛ آیه 48 نساء(4) مؤید این معنی است.
2
در قرآن کریم علاوه بر این مورد، در چند مورد دیگر نیز احسان، به پدر و مادر، بلافاصله بعد از امر به توحید و ترک شرک آمده است مثل آیات 83 بقره(2) ، 36 نساء(4) ، 23 اسراء(17) و 13 و 14 لقمان(31) که نشان اهمیت آن است.
3
به آیه 6 هود(11) توجّه فرمایید.
4
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(همین سوره) مراجعه فرمایید.
وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۱۵۲﴾
به مال یتیم نزدیک نشوید(1)، مگر به بهترین شیوه(2)، تا به مرحله رشد(3) برسد؛ [سنجشِ] پیمانه و ترازو را عادلانه کامل کنید؛ هیچ کس را جز به اندازه توانش تکلیف نمی‌کنیم؛ و چون اظهار نظر می‌کنید، عدالت را رعایت کنید، هرچند درباره خویشاوند باشد(4)؛ و به عهد خدا وفا کنید؛ این است [آنچه خدا] شما را به آن سفارش کرده است، بسا که پند پذیرند(5)؛
سوره انعام (6) آیه 152
صفحه
149
سوره
انعام (6)
آیه
152
1
به آیه 10 نساء(4) توجّه فرمایید.
2
به آیه 6 نساء(4) توجّه فرمایید.
3
منظور از «اَشُدّ» همان رشد مذکور در آیه 6 نساء(4) می‌باشد.
4
به این موضوع مهمّ در آیه 135 نساء(4) نیز، به بیان دیگر اشاره شده است.
5
اصل «تَذَکرون»، «تَتَذَکرون» است.
وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿۱۵۳﴾
و اینکه [آگاه باشید] این راه راست من است(1)، پس از آن پیروی کنید؛ و به راههای دیگر مروید که شما را از راه خدا پراکنده خواهند کرد؛ این است [آنچه خدا] شما را به آن سفارش کرده است، بسا که پرواپیشه شوید.
سوره انعام (6) آیه 153
صفحه
149
سوره
انعام (6)
آیه
153
1
محتوای مجموعه آیات اخیر 151-153 انعام(6)، ده فرمان قرآنی است که خدا آنها را راه راست خود معرّفی کرده است.
ثُمَّ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ تَماماً عَلَى الَّذِي أَحْسَنَ وَ تَفْصِيلاً لِكُلِّ شَيْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۵۴﴾
[به انبیای پیشین این آموزه‌ها را دادیم،] سپس برای تفصیل آن به موسی کتاب دادیم تا [شریعت] آن شخصیت نیکوکار کامل شود و بیان واضح هر چیزی و هدایت و رحمتی باشد، بسا که به لقای صاحب‌اختیارشان باور آورند.
سوره انعام (6) آیه 154
صفحه
149
سوره
انعام (6)
آیه
154
وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ ﴿۱۵۵﴾
و این [قرآن] کتابی مبارک است که نازل کردیم، از آن پیروی کنید و پرواپیشه باشید، بسا که مورد رحمت قرار گیرید؛
سوره انعام (6) آیه 155
صفحه
149
سوره
انعام (6)
آیه
155