رَبَّنا إِنَّكَ جامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لا رَيْبَ فِيهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ ﴿۹﴾
صاحب‌اختیارا، محقّقاً همه مردم را در روز تردیدناپذیر جمع خواهی کرد(1)؛ مسلّماً خدا خُلف وعده نخواهد کرد.50
آل‌عمران (3)
9
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 87 نساء(4) ، 49 و 50 واقعه(56) و 38 مرسلات(77) آمده است.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ أُولئِكَ هُمْ وَقُودُ النَّارِ ﴿۱۰﴾
اموال و فرزندان انکارورزان، در برابر [مجازات] خدا هرگز به حالشان سودمند نخواهد بود؛ آنها خود، سوخت آتش [دوزخ]اند(1).51
آل‌عمران (3)
10
پاسخ گفتار جاهلانه آنهاست که در آیات 36 کهف(18) و 35 سبأ(34) آمده است. ضمناً این آیه با آیه 98 انبیاء(21) هم معنی است.
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَ اللَّهُ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۱۱﴾
[شیوه آنان] همچون شیوه فرعونیان و پیشینیانشان است که آیات ما را دروغ شمردند و خدا هم آنان را به [کیفر] گناهانشان گرفت؛ و خدا سخت‌کیفر است.51
آل‌عمران (3)
11
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ ﴿۱۲﴾
به انکارورزان بگو: به زودی در هم شکسته خواهید شد و به دوزخ که بد قرارگاهی است احضار(1) خواهید شد.51
آل‌عمران (3)
12
برای توجیه ترجمه «حشر» به بخش پایانی آیه 61 قصص(28) توجّه فرمایید.
قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ أُخْرى كافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَ اللَّهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشاءُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصارِ ﴿۱۳﴾
مسلّماً در آن دو گروه که [در میدان جنگ بدر] روبرو شدند برای شما نشانه‌ای [از لطف خدا] بود؛ گروهی در راه خدا می‌جنگیدند و گروه دیگر کفرورزان بودند که مؤمنان را به چشم، دو برابر خویش مشاهده می‌کردند(1) [به گونه‌ای که از وحشت متزلزل شدند]؛ خدا هر که را بخواهد [و شایسته ببیند]، به یاری خویش نیرومند خواهد کرد(2)؛ به راستی در این [داستان] برای اهل بصیرت عبرتی است.51
آل‌عمران (3)
13
به زیرنویس آیه 44 انفال(8) توجّه فرمایید.
قانونمندی خواست خدا را در این مورد در زیرنویس آیه 5 روم(30) ملاحظه فرمایید.
زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِينَ وَ الْقَناطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِكَ مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ﴿۱۴﴾
عشق به تمایلات نفس، در مورد زن و فرزند و کیسه‌های مملو از زر و سیم و مرکب‌های ممتاز(1) و دامها و کشتزار[ها]، در نظر مردم آراسته شده است [تا وسیله‌ای برای آزمایش باشد(2)]؛ این[ها] برخورداری [گذرای] زندگی دنیاست؛ و خداست که بازگشت نیکو تنها نزد اوست.51
آل‌عمران (3)
14
معنی تحت‌اللفظ آن «اسبهای نشان کرده شده» است.
برای توجیه افزوده، با آیات 7 کهف(18) و 28 انفال(8) مقایسه فرمایید.
قُلْ أَ أُنَبِّئُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ ذلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ ﴿۱۵﴾
بگو: آیا شما را به بهتر از این[ها] آگاه کنم؟ پرواپیشگان نزد صاحب‌اختیارشان باغهایی [از بهشت] دارند که نهرها در دامن آن جاری است و در آنجا با همسران پاک [و زیبا(1)] و [برتر از همه آنها(2)] خشنودی خدا، جاودانه به سر برند؛ و خدا به [حال] بندگان بیناست.51
آل‌عمران (3)
15
اوصاف این همسران را در آیات 48 صافات(37) ، 22 و 23 واقعه(56) و 33 نبأ(78) ملاحظه فرمایید.
برای توجیه افزوده به آیه 72 توبه(9) توجه فرمایید. و رضوان من اللّه اکبر
الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ ﴿۱۶﴾
[اهل تقوا] کسانی [هستند] که می‌گویند: صاحب‌اختیارا، ایمان آوردیم، گناهان ما را بیامرز و از مجازات آتش مصونمان دار(1)؛52
آل‌عمران (3)
16
این درخواست همانست که ضمن آیه 31 احقاف(46) وعده داده شده.
الصَّابِرِينَ وَ الصَّادِقِينَ وَ الْقانِتِينَ وَ الْمُنْفِقِينَ وَ الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحارِ ﴿۱۷﴾
به ویژه پایداران و راستگویان و فرمانبرداران [خدا(1)] و انفاق‌گران و کسانی که سحرگاهان آمرزش [خدا را] می‌جویند.52
آل‌عمران (3)
17
برای توجیه افزوده، به زیرنویس سوّم آیه 34 نساء(4) توجّه فرمایید.
شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۱۸﴾
خدا در حالی که برپادارنده عدالت است(1) گواهی می‌دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و دانشوران(2) [نیز گواهی می‌دهند]؛ [آری] معبودی جز او نیست که فرادست و فرزانه است.52
آل‌عمران (3)
18
در این آیه، جابجایی کلمات همراه با شیوایی کلام دیده می‌شود. در مورد جابجایی کلمات در قرآن، آیه 142 اعراف(7) و زیرنویس مربوطه را ملاحظه فرمایید.
لفظ «اولوا» به معنی صاحبان یا دارندگان، جمع است و مفرد آن می‌شود «ذو».