لَقَدْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ وَ أَرْسَلْنا إِلَيْهِمْ رُسُلاً كُلَّما جاءَهُمْ رَسُولٌ بِما لا تَهْوى أَنْفُسُهُمْ فَرِيقاً كَذَّبُوا وَ فَرِيقاً يَقْتُلُونَ ﴿۷۰﴾
از دودمان(1) یعقوب پیمان گرفتیم و رسولانی بر آنان فرستادیم(2)، و[لی] هر گاه فرستاده‌ای پیامی خلاف پسند نفسشان آورد، گروهی را دروغ‌پرداز می‌شمردند و گروهی را به قتل می‌رساندند(3).119
مائده (5)
70
به زیرنویس اوّل آیه 83 بقره(2)آیه 105 اعراف(7) توجّه فرمایید.
پیامبران بنی‌اسرائیل که پس از موسی‌ع آمدند، دیانت جدیدی نیاوردند، بلکه مصلحینی بودند که همان تعالیم تورات را تبلیغ می‌کردند و وحی الهی نیز به آنها می‌رسید.
زکریا و یحیی از پیامبران بنی‌اسرائیل هر دو به دست قومشان کشته شدند. یهویان معاصر عیسی هم قصد کشتن او را داشتند، ولی موفق نشدند. آیه 157 نساء(4)
وَ حَسِبُوا أَلاَّ تَكُونَ فِتْنَةٌ فَعَمُوا وَ صَمُّوا ثُمَّ تابَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا كَثِيرٌ مِنْهُمْ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ ﴿۷۱﴾
و بر این پندار بودند که آزمایش و عقابی نخواهد بود(1)، در نتیجه کور و کر شدند، [آنگاه به خود آمدند و توبه کردند] خدا [نیز به رحمت خود] بر آنان بازگشت؛ باز هم بسیاری از آنان [در مقابل حقایق] کور و کر شدند؛ و خدا به آنچه می‌کنند بیناست.120
مائده (5)
71
کلمه «أَلاّ» تشکیل شده از «اَن» ناصبه و «لا» ی نفی.
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَ قالَ الْمَسِيحُ يا بَنِي إِسْرائِيلَ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَ رَبَّكُمْ إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَ مَأْواهُ النَّارُ وَ ما لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصارٍ ﴿۷۲﴾
بی‌گمان کسانی که گفتند: خدا همان مسیح فرزند مریم است، کفر ورزیدند؛ با آنکه مسیح می‌گفت: ای دودمان یعقوب، خدای را بندگی کنید که صاحب‌اختیار من و شماست؛ هر که برای خدا [در قدرت] شریک قائل شود، از بهشت محرومش گرداند و جایگاهش آتش است؛ و ستمگران یاوری نخواهند داشت.120
مائده (5)
72
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلاَّ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۷۳﴾
بی تردید کسانی که گفتند: خدا یکی از [عناصر] سه‌گانه [الوهیت] است(1)، کفر ورزیدند؛ هیچ معبودی جز خدای یگانه نیست. اگر از گفتار خود بازنایستند، کسانی از آنان که [مصرّانه] انکار ورزیدند، به مجازاتی دردناک دچار خواهند شد.120
مائده (5)
73
برخی از مسیحیان عناصر سه‌گانه الوهیت را خدا، عیسی و روح القدس می‌دانند.
أَ فَلا يَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَهُ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۷۴﴾
آیا به درگاه خدا بازگشت و استغفار نمی‌کنند؟ در حالی که خدا آمرزگاری است مهربان.120
مائده (5)
74
مَا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كانا يَأْكُلانِ الطَّعامَ انْظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الْآياتِ ثُمَّ انْظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ ﴿۷۵﴾
مسیح فرزند مریم فقط رسولی است که قبل از او نیز رسولان [دیگری] بوده‌اند؛ و مادرش نیز زنی بسیار راستگوی بود؛ هر دو غذا می‌خوردند(1)؛ ببین چگونه نشانه‌ها را بر آنان به روشنی بیان می‌کنیم و آنان چگونه [از حق] بازگردانده می‌شوند!120
مائده (5)
75
اشاره به زندگی عادی پیامبران همچون سایر مردم. به آیات 7 و 8 انبیاء(21) و 20 فرقان(25) توجه فرمایید.
قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۷۶﴾
بگو: آیا به جای خدا چیزی را بندگی می‌کنید که در نفع و ضرر شما بی‌اثر است؟! خداست که شنوا و آگاه است.121
مائده (5)
76
قُلْ يا أَهْلَ الْكِتابِ لا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعُوا أَهْواءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَ أَضَلُّوا كَثِيراً وَ ضَلُّوا عَنْ سَواءِ السَّبِيلِ ﴿۷۷﴾
بگو: ای اهل‌کتاب، در دین خود به ناحق گزافه نگویید(1) و هوسهای گروهی را پیروی نکنید که قبلاً گمراه شدند و بسیاری را به گمراهی کشاندند و از راه اعتدال گم گشتند.121
مائده (5)
77
به آیات 30 و 31 توبه(9) و نیز آیه 18 مائده(5) توجه فرمایید. مفاد آیه 30 توبه(9) نشان می‌دهد که یهودیان معاصر پیامبر خاتم(ص) اعتقادِ «فرزند خدا بودن» نسبت به «عُزَیر» داشته‌اند. توضیح اینکه قوم یهود که به دست بخت النصر اسیر شده بودند، پس از تسلّط کورش پادشاه ایران بر بابل، با تلاش عزیر و موافقت کورش آزاد شدند و عزیر آنان را به اورشلیم بازگرداند و تورات را که در دوران اسارتِ صدساله از میان رفته بود، با استفاده از حافظان نگاشت. یهودیان هم در مقابل این خدمات، لقب «ابن اللّه » را به او دادند. تدریجاً یهودیان این لقب را واقعی تصوّر کردند، به گونه‌ای که در زمان حضرت پیامبر(ص) چنین اعتقادی نسبت به عزیر داشتند؛ ولی امروزه یهودیان این اعتقاد را ندارند، برخلاف برخی از مسیحیان که هنوز هم مسیح را پسر خدا می‌دانند. درهرحال «عزیر» جزو علمای مذهبی بوده و در رأس آنان به شمار می‌رفته؛ و یهود در برابر علمای مذهبی خود به نحوی که جز برای خدا شایسته نیست، خضوع می‌کردند؛ در آیه مورد بحث خدا از زبان پیامبر، یهودیان را از این غلوّ نهی می‌کند.
لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَلى لِسانِ داوُدَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ ﴿۷۸﴾
انکارورزان دودمان یعقوب مورد نفرین داود و عیسی فرزند مریم قرار گرفتند؛ این [کیفر] به سبب نافرمانی و تجاوزشان بود.121
مائده (5)
78
كانُوا لا يَتَناهَوْنَ عَنْ مُنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما كانُوا يَفْعَلُونَ ﴿۷۹﴾
یکدیگر را از رفتار ناپسندی که مرتکب آن می‌شدند، بازنمی‌داشتند؛ به راستی رفتار زشتی داشتند.121
مائده (5)
79