فَبِما نَقْضِهِمْ مِيثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِيَةً يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِهِ وَ لا تَزالُ تَطَّلِعُ عَلى خائِنَةٍ مِنْهُمْ إِلاَّ قَلِيلاً مِنْهُمْ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اصْفَحْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۳﴾
آنگاه به خاطر پیمان شکنیشان، آنان را نفرین کردیم و دلهاشان را سخت گرداندیم؛ کلمات(1) [کتاب] را از مفهوم اصلی‌اش تحریف می‌کنند و بهره‌ای را که یادآور شده بودند، به فراموشی سپردند؛ و پیوسته بر خیانتی از آنان آگاه می‌شوی، مگر عدّه قلیلی از ایشان؛ پس از آنان در گذر و چشم بپوش، که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.109
مائده (5)
13
کلِم: جمع کلمَه.
وَ مِنَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّا نَصارى أَخَذْنا مِيثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِهِ فَأَغْرَيْنا بَيْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ سَوْفَ يُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما كانُوا يَصْنَعُونَ ﴿۱۴﴾
از مدّعیان مسیحیت [نیز] پیمان گرفتیم و آنان هم بخشی از آنچه به آن یادآوری شده بودند، به فراموشی سپردند، لذا تا روز رستاخیز میانشان دشمنی و کینه ایجاد کردیم(1)؛ و خدا آنان را از [نتیجه] اعمالشان آگاه خواهد ساخت(2).110
مائده (5)
14
عبارت اخیر، در مورد یهودیان نیز در آیه 64 مائده(همین سوره) آمده است.
به آیه 22 ق(50) توجّه فرمایید.
يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيراً مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتابِ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِينٌ ﴿۱۵﴾
ای اهل‌کتاب، رسولِ ما به سراغ شما آمده است، در حالی که بسیاری از حقایق کتاب [خدا] را که پنهان می‌داشتید(1)، برای شما به روشنی بیان می‌کند و از بسیاری [احکام دشوار] درمی‌گذرد؛ به راستی نور(2) و کتابی روشنگر از جانب خدا نزد شما آمده است؛110
مائده (5)
15
بخشهایی از کتاب که مخفی کرده بودند، همان آیات مربوط به نبوت پیامبر اسلام است؛ به آیات 75 و 76 و 146 بقره(2) و 157 اعراف(7) و 29 فتح(48) توجّه فرمایید.
منظور از نور در اینجا قرآن است و در قرآن چند بار، منجمله در آیات 174 نساء(4) ، 157 اعراف(7) و 8 تغابن(64) با صراحت، قرآن را «نور» نامیده است.
يَهْدِي بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَهُ سُبُلَ السَّلامِ وَ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَ يَهْدِيهِمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۱۶﴾
[کتابی که] خدا در پرتو آن هر که را پیرو خشنودی او باشد(1)، به راههای نجات هدایت نماید و طبق قانونمندی خویش از تاریکیها به روشنایی رهسپار گرداند و به راه راست(2) هدایت نماید.110
مائده (5)
16
موارد خشنودی خدا از بنده، همواره خشنودی بنده را از خدا به علت پاداش فراوان به دنبال خواهد داشت؛ چنانکه در آیات 119 مائده(5) ، 100 توبه(9) ، 22 مجادله(58) ، 28 فجر(89) ، 8 بینه(98) ملاحظه می‌فرمایید.
برای شناخت این راه به آیات 51 و 101 آل‌عمران(3) و نیز زیرنویس آیه 153 انعام(6) توجّه فرمایید.
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً إِنْ أَرادَ أَنْ يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَ أُمَّهُ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۱۷﴾
به راستی آنان که گفتند: خدا همان مسیح فرزند مریم است(1)، به راه کفر و انکار رفته‌اند؛ بگو: اگر خدا به هلاکت مسیح فرزند مریم و مادرش و همه اهل زمین اراده نماید، چه کسی در برابر خدا اختیاری دارد [که مانع شود]؟ فرمانروایی آسمانها و زمین و مابین آنها خاصّ خداست؛ هر چه اراده کند می‌آفریند؛ و خدا بر هر کاری تواناست.110
مائده (5)
17
یکی از عناصر سه‌گانه الوهیت است که در آیه 73 مائده(همین سوره) آمده است.
وَ قالَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصارى نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُمْ بِذُنُوبِكُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۸﴾
یهود و مسیحیان گفتند: ما فرزندان و دوستان خداییم؛ بگو: پس چرا [خدا] شما را در برابر گناهانتان مجازات می‌کند؟ در واقع شما [هم] بشری از جمله آفریدگان او هستید؛ خدا هر که را بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد(1) و هر که را بخواهد [و سزاوار ببیند] مجازات خواهد کرد(2). فرمانروایی آسمانها و زمین و مابین آنها خاصّ خداست و سرانجام تنها در پیشگاه اوست.111
مائده (5)
18
قانونمندی خواست خدا را در این مورد، در زیرنویس سوّم آیه 284 بقره(2)، ملاحظه فرمایید.
به زیرنویس اوّل آیه 40 مائده(5) مراجعه فرمایید.
يا أَهْلَ الْكِتابِ قَدْ جاءَكُمْ رَسُولُنا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلى فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا ما جاءَنا مِنْ بَشِيرٍ وَ لا نَذِيرٍ فَقَدْ جاءَكُمْ بَشِيرٌ وَ نَذِيرٌ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۱۹﴾
ای اهل‌کتاب، در دوران فترتِ رسولان(1)، رسول ما به سراغ شما آمده است، در حالی که [حقایق را] برای شما به روشنی بیان می‌کند تا نگویید که: هیچ بشارت‌‌دهنده و هشداردهنده‌ای بر ما مبعوث نشد؛ اینک بشارت‌‌دهنده و هشداردهنده به سراغ شما آمده است؛ و خدا بر هر کاری تواناست.111
مائده (5)
19
فاصله زمانی میان حضرت عیسی‌ع و پیامبر اسلام حدود 600 سال است و در این مدّت هیچ پیامبری مبعوث نشده است؛ آیه اشاره به این دوران دارد.
وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِياءَ وَ جَعَلَكُمْ مُلُوكاً وَ آتاكُمْ ما لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ ﴿۲۰﴾
[به یاد آر] هنگامی که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من، نعمت خدای را بر خود به یاد آورید که میان شما پیامبرانی برانگیخت(1) و [افرادی از] شما را پادشاهان [خودتان] کرد(2) و مزایایی در اختیارتان قرار داد که به هیچ یک از مردم جهان عنایت نکرده بود(3).111
مائده (5)
20
اشاره به پیامبران قیل از موسی مثل یعقوب ع و یوسف(ع) می‌باشد.
اشاره به داود و سلیمان است که موجب اقتدار آن قوم شدند.
از جمله نجات معجزه آسا از اسارت فرعونیان 49 و 50 بقره(2) ، غذای مخصوص (منّ و سلوی، 57 بقره(2)) و جاری شدن دوازده چشمه در صحرا (60 بقره(2)).
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ ﴿۲۱﴾
ای قوم من، به سرزمین مقدسی(1) که خدا برایتان مقرّر داشته است درآیید و [از ترس مشکلات] به عقب بازمگردید، که زیانکار خواهید شد.111
مائده (5)
21
وصف «مقدّس» برای آن سرزمین که بخشی از فلسطین امروزی است، از آن جهت آمده، که آن منطقه، محلِ بپاخاستن بسیاری از پیامبران خدا بوده است.
قالُوا يا مُوسى إِنَّ فِيها قَوْماً جَبَّارِينَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّى يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُونَ ﴿۲۲﴾
گفتند: ای موسی، در آن سرزمین گروهی خودکامه هستند که تا بیرون نروند، هرگز به آن درنیاییم؛ و اگر بیرون رفتند، وارد خواهیم شد.111
مائده (5)
22