وَ إِنْ كانَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ لَظالِمِينَ ﴿۷۸﴾
اهالی «ایکه»(1) هم مسلّماً ستمکار بودند(2)؛266
حجر (15)
78
«ایکه» بیشه‌ای نزدیک مدین بوده که شعیب، پیامبرِ ساکنان آن نیز بوده است؛ لذا بعضی از مفسّران، اصحاب ایکه و قوم مدین را یکی می‌دانند. داستان قوم ایکه و پیامبرشان را در آیات 176-190 شعراء(26) ملاحظه فرمایید.
به آیات 176 و 177 شعراء(26) توجّه فرمایید.
فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ وَ إِنَّهُما لَبِإِمامٍ مُبِينٍ ﴿۷۹﴾
از آنان [نیز] انتقام گرفتیم و این دو [شهرِ ویران] بر سر گذرگاه آشکاری قرار دارند.266
حجر (15)
79
وَ لَقَدْ كَذَّبَ أَصْحابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ ﴿۸۰﴾
اهالی حجر(1) پیامبران را دروغ‌پرداز شمردند؛266
حجر (15)
80
مفسّران نوشته‌اند «حجر» نام سرزمین قوم ثمود است میان مدینه و شام، و صالح بر آنان مبعوث شد.
وَ آتَيْناهُمْ آياتِنا فَكانُوا عَنْها مُعْرِضِينَ ﴿۸۱﴾
و آیات خود را در اختیار آنان قرار دادیم، ولی از آنها رویگردان شدند؛266
حجر (15)
81
وَ كانُوا يَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبالِ بُيُوتاً آمِنِينَ ﴿۸۲﴾
و به [خیال] امنیت، از کوهها خانه‌هایی می‌تراشیدند.266
حجر (15)
82
فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ ﴿۸۳﴾
سرانجام صبحگاهان خروشی سهمناک آنان را فرا گرفت؛266
حجر (15)
83
فَما أَغْنى عَنْهُمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۴﴾
و دستاوردشان سودی به حالشان نداشت.266
حجر (15)
84
وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ ﴿۸۵﴾
آسمانها و زمین و مابین آنها را به حق [و باهدف] آفریدیم؛ و بی‌گمان رستاخیز فرارسیدنی است(1)، پس به شیوه‌ای زیبنده [از ناهنجاری آنان] چشم بپوش(2).266
حجر (15)
85
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 115 مؤمنون(23) و 8 روم(30) آمده است.
توضیح روشن در مورد چگونگی «صفح جمیل» را در آیه 89 زخرف(43) ، نیمه دوّم آیه 63 فرقان(25) و آیه 55 قصص(28) ملاحظه فرمایید.
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْخَلاَّقُ الْعَلِيمُ ﴿۸۶﴾
بی‌تردید صاحب‌اختیار تو همان آفریننده داناست.266
حجر (15)
86
وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ ﴿۸۷﴾
هفت آیه که همواره تکرار می‌شود(1) و قرآن باعظمت را در اختیارت قرار دادیم.266
حجر (15)
87
در قرآن هیچ قرینه‌ای که نشان دهد منظور از سبع مثانی چیست، نیامده است، ولی در حدیثی از پیامبرص نقل شده که منظور سوره فاتحه است (که هفت آیه دارد)؛ مؤید این روایت اینست که هیچ سوره دیگری در قرآن مشتمل بر هفت آیه نیست و در نمازها تکرار می‌شود. راغب هم در معنی این واژه، روی پدیده تکرار و کهنه ناشدنی تکیه کرده.