يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَ كَفَرُوا بَعْدَ إِسْلامِهِمْ وَ هَمُّوا بِما لَمْ يَنالُوا وَ ما نَقَمُوا إِلاَّ أَنْ أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْ فَضْلِهِ فَإِنْ يَتُوبُوا يَكُ خَيْراً لَهُمْ وَ إِنْ يَتَوَلَّوْا يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ عَذاباً أَلِيماً فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ فِي الْأَرْضِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ ﴿۷۴﴾
به خدا سوگند یاد می‌کنند که [ناشایست] نگفته‌اند(1)، و[لی] قطعاً سخنان کفرآمیز بر زبان رانده‌اند و پس از اسلام آوردنشان، به انکار روی برده‌اند و آهنگ [دسیسه‌ای] کردند که بدان نایل نشدند(2)؛ و به انکار و مخالفت برنخاستند، مگر [بعد از] آنکه خدا و رسولش آنان را به فزون‌بخشی خود بی‌نیاز کردند! [در حالی که جا داشت سپاسگزاری کنند، با این حال] اگر توبه کنند، برای خودشان بهتر است(3) و اگر روی برتابند، خدا آنان را به مجازاتی دردناک در دنیا و آخرت کیفر خواهد داد؛ و در زمین [نیز] کارساز و یاوری نخواهند داشت.
سوره توبه (9) آیه 74
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
74
1
اشاره به گفتار عبداللّه اُبَی سردسته دورویان است که در آیه 8 منافقون(63) آمده است.
2
مجمع‌البیان نقل کرده است که یک عدّه ده نفری از دورویان توطئه کرده بودند که پیامبر را در مراجعت از تبوک در گردنه‌ای به نام عقبه به قتل برسانند، ولی نقشه آنان با هشیاری پیامبر عقیم ماند.
3
یک: مخفف یکن، و در اصل «یکونُ» بوده.
وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۷۵﴾
بعضی از آنان با خدا پیمان بسته‌اند که اگر خدا از فزون‌بخشی خود [مالی] به ما عطا کند، انفاق خواهیم کرد(1) و در زمره شایستگان خواهیم بود؛
سوره توبه (9) آیه 75
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
75
1
«لنصّدقنّ» از باب تفعل است که دو حرف تأکید به آن اضافه شده و در اصل «لنَتَصّدقنّ» بوده است.
فَلَمَّا آتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ ﴿۷۶﴾
و[لی] وقتی که [خدا] از فزون‌بخشی خود به آنان عطا کرد، نسبت به آن بخل ورزیدند و در حال اعراض [از عهد خود] روی برتافتند.
سوره توبه (9) آیه 76
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
76
فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِي قُلُوبِهِمْ إِلى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما كانُوا يَكْذِبُونَ ﴿۷۷﴾
از آن پس به [سزای] دروغ‌پردازی و نقض عهدی که با خدا داشتند، خدا هم دلهای آنان را دستخوش نفاق کرد، تا روزی که به لقای او [و کیفر اعمالشان] برسند.
سوره توبه (9) آیه 77
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
77
أَ لَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ سِرَّهُمْ وَ نَجْواهُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ ﴿۷۸﴾
مگر ندانسته‌اند که خدا اسرار و نجوای آنان را می‌داند و دانای رازهای نهان است؟
سوره توبه (9) آیه 78
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
78
الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقاتِ وَ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ إِلاَّ جُهْدَهُمْ فَيَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۷۹﴾
کسانی که از مؤمنانِ [توانگر] که داوطلبانه انفاق می‌کنند(1) و نیز از آن دسته که [برای انفاق] به بیش از توان [ناچیز] خود دسترسی ندارند، عیب‌جویی و تمسخر می‌کنند، خدا تمسخرشان [را تلافی] خواهد کرد و مجازاتی دردناک [در انتظار] دارند.
سوره توبه (9) آیه 79
صفحه
199
سوره
توبه (9)
آیه
79
1
«مطّوّعین» در اصل «متطوّعین» است.
اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ ﴿۸۰﴾
چه برای آنان آمرزش بخواهی و چه نخواهی [بی‌تفاوت است]؛ اگر هفتاد بار [هم] برای آنان آمرزش بخواهی(1)، هرگز خدا نمی‌بخشدشان؛ زیرا آنان خدا و رسولش را انکار کردند(2)؛ و خدا منحرفان را هدایت نخواهد کرد.
سوره توبه (9) آیه 80
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
80
1
عدد هفتاد از باب کثرت است که در فارسی هم به کار می‌رود.
2
به آیات 113 و 114 توبه(همین سوره) و 6 و 7 منافقون(63) توجّه فرمایید.
فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ ﴿۸۱﴾
تن‌‌‌‌‌زدگان [از شرکت در جنگ تبوک]، پس از [حرکت] رسول خدا، به خانه‌نشینی خود شادمان شدند(1) و مبارزه با اموال و جانهای خود در راه خدا را خوش نداشتند و می‌گفتند: در این هوای گرم رهسپار [جنگ] نشوید؛ به آنان بگو: آتش دوزخ سوزانتر است، اگر درمی‌یافتند.
سوره توبه (9) آیه 81
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
81
1
برخلاف کسانی که در آیه 102 توبه(همین سوره) ذکرشان رفته و از گناهانشان محزون بودند.
فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلاً وَ لْيَبْكُوا كَثِيراً جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۲﴾
به سزای دستاوردشان باید کم بخندند و فراوان بگریند.
سوره توبه (9) آیه 82
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
82
فَإِنْ رَجَعَكَ اللَّهُ إِلى طائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوكَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِيَ أَبَداً وَ لَنْ تُقاتِلُوا مَعِيَ عَدُوًّا إِنَّكُمْ رَضِيتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ الْخالِفِينَ ﴿۸۳﴾
اگر خدا تو را [از جنگ تبوک، پیروز] به سوی گروهی از ایشان [به مدینه] بازگردانید(1) و از تو اجازه خروج [برای جنگ دیگری] خواستند، بگو: شما هرگز [برای جنگ] همراه من [از شهر] خارج نخواهید شد، و در کنار من با هیچ دشمنی جنگ نخواهید کرد؛ زیرا این شما بودید که از آغاز، تن به [کنار] نشستن دادید، پس با [سایر] خانه نشینان [به جای خود] بنشینید(2).
سوره توبه (9) آیه 83
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
83
1
«رَجَعَ» از افعال دووجهی است که در مواردی می‌تواند لازم باشد آیه 150 اعراف(7) و در مواردی می‌تواند متعدی باشد مثل آیه مورد بحث و نیز آیه 40 طه(20).
2
به آیه 87 توبه(همین سوره) توجّه فرمایید.