كَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كانُوا أَشَدَّ مِنْكُمْ قُوَّةً وَ أَكْثَرَ أَمْوالاً وَ أَوْلاداً فَاسْتَمْتَعُوا بِخَلاقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُمْ بِخَلاقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ بِخَلاقِهِمْ وَ خُضْتُمْ كَالَّذِي خاضُوا أُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ ﴿۶۹﴾
[روش شما دورویان] به سان پیشینیان شماست(1) که نیرویی فزونتر و اموال و فرزندان بیشتر داشتند؛ آنان [با دورنگی] از بهره خود برخوردار شدند و شما نیز همچون پیشینیانتان از بهره خود برخوردار شدید. شما به بیهوده‌‌‌گویی مشغول شدید، همان‌گونه که آنان مشغول شدند؛ [آگاه باشید که] تلاششان در دنیا و آخرت بر باد رفت(2) و زیانکارند.198
توبه (9)
69
این عبارت در حقیقت، توضیح «بعضهم من بعض» در آیه 67 توبه(همین سوره) است که دورویان، چه معاصران و چه گذشتگان همه یک گروه هستند.
به مثالهایی در این زمینه در آیات 18 ابراهیم(14) و 39 نور(24) توجّه فرمایید.
أَ لَمْ يَأْتِهِمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْراهِيمَ وَ أَصْحابِ مَدْيَنَ وَ الْمُؤْتَفِكاتِ أَتَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۷۰﴾
مگر سرگذشت پیشینیانشان [چون] قوم نوح و عاد(1) و ثمود(2) و قوم ابراهیم و اهالی مدین(3) و شهرهای زیر و روشده [قوم لوط(4)] به آنان نرسیده است که رسولانشان نشانه‌های روشن بر ایشان عرضه کردند [و چون پذیرا نبودند، هلاک شدند]؟ خدا بر آن نبود که بر آنان ستم کند، بلکه آنان خود در حق خویش ستم می‌کردند.198
توبه (9)
70
قوم هود که به وسیله بادهای سخت نابود شدند؛ در آیات 65-71 اعراف(7) توضیحاتی در مورد قوم عاد در رابطه با پیامبرشان (هود) آمده است.
قوم صالح که با زلزله سختی نابود شدند؛ در آیات 73-79 اعراف(7) توضیحاتی در مورد قوم ثمود و پیامبرشان (صالح) آمده است.
قوم شعیب که با زلزله نابود شدند؛ در آیات 85-91 اعراف(7) توضیحاتی در مورد قوم شعیب آمده است.
«مؤتفکات» به معنی زیر و رو شده‌هاست از ماده «افک» و منظور منطقه سکونت قوم لوط است که با زلزله زیر و رو گردید؛ در آیات 80-84 اعراف(7) توضیحاتی در مورد قوم لوط در رابطه با پیامبرشان آمده است.
وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ يُطِيعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۷۱﴾
مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند، به رفتار شایسته فرا می‌خوانند و از ناپسند بازمی‌دارند(1)، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از خدا و رسولش اطاعت می‌کنند؛ خدا آنان را مورد رحمت خویش قرار خواهد داد، که بی‌گمان فرا دستی فرزانه است.198
توبه (9)
71
عکس این تعریف را در مورد دورویان در آیه 67 توبه(همین سوره) ملاحظه فرمایید.
وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۷۲﴾
خدا به مردان و زنان با ایمان باغهایی [از بهشت] وعده داده که نهرها در دامن آن جاری است و [نیز] مساکنی نیکو در باغهای پاینده بهشت که جاودانه در آن به سر برند، ولی خشنودی خدا [از همه این نعمات] برتر است(1)؛ این است همان کامیابی بزرگ.198
توبه (9)
72
رضایت خدا از بندگان، متقابلاً، موجب رضایت بندگان از خدا خواهد بود رضی اللّه عنهم و رضوا عنه آیات 119 مائده(5) ، 100 توبه(همین سوره) ، 22 مجادله(58) و 8 بینه(98).