وَ لَوْ أَرادُوا الْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً وَ لكِنْ كَرِهَ اللَّهُ انْبِعاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَ قِيلَ اقْعُدُوا مَعَ الْقاعِدِينَ ﴿۴۶﴾
اگر آهنگ خروج [برای جنگ] داشتند، قطعاً ساز و برگی برای آن آماده می‌کردند، ولی خدا بسیج آنان را خوش نداشت، لذا [از توفیق جهاد] بازشان داشت(1) و [به آنان] گفته شد: شما هم با وانشستگان [در خانه] بنشینید.
سوره توبه (9) آیه 46
صفحه
194
سوره
توبه (9)
آیه
46
1
به آیه 10 بقره(2) و نیمه دوّم آیه 5 صف(61) توجّه فرمایید.
لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ ما زادُوكُمْ إِلاَّ خَبالاً وَ لَأَوْضَعُوا خِلالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَ فِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ﴿۴۷﴾
اگر در [صفوف] شما بیرون آمده بودند، جز تباهی برای شما به بار نمی‌آوردند و به قصد فتنه‌انگیزی بین(1) شما رخنه می‌کردند؛ در میان شما جاسوسانی [هم] دارند؛ و خدا به حال ستمکاران داناست.
سوره توبه (9) آیه 47
صفحه
194
سوره
توبه (9)
آیه
47
1
خلال: جمع خَلَل: میان، بین.
لَقَدِ ابْتَغَوُا الْفِتْنَةَ مِنْ قَبْلُ وَ قَلَّبُوا لَكَ الْأُمُورَ حَتَّى جاءَ الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللَّهِ وَ هُمْ كارِهُونَ ﴿۴۸﴾
قبلاً هم(1) درصدد فتنه گری بودند(2) و جریان امور را بر تو می‌آشفتند تا آنگاه که حق، روی آورد و فرمان الهی آشکار شد، در حالی که ناخشنود بودند.
سوره توبه (9) آیه 48
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
48
1
منظور قبل از فرا رسیدن واقعه تبوک است.
2
اشاره به کناره‌گیری گروهی از دورویان در روز جنگ احد است که پیامبرص و یاران وفادارش را تنها گذاشتند.
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَ لا تَفْتِنِّي أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ ﴿۴۹﴾
بعضی از آنها می‌گویند: به ما اجازه [معافیت] بده و به فتنه گرفتار مساز؛ آگاه باشید که آنان [با این تفکر] در فتنه سقوط کرده‌اند، و دوزخ بر انکارورزان احاطه دارد.
سوره توبه (9) آیه 49
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
49
إِنْ تُصِبْكَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكَ مُصِيبَةٌ يَقُولُوا قَدْ أَخَذْنا أَمْرَنا مِنْ قَبْلُ وَ يَتَوَلَّوْا وَ هُمْ فَرِحُونَ ﴿۵۰﴾
هر گاه خیری به تو رسد، بر آنان ناگوار آید؛ و اگر آسیبی به تو رسد، می‌گویند: ما قبلاً احتیاط خود را کرده‌ایم [که به جنگ نرفتیم]؛ آنگاه شادی‌کنان روی برمی‌تابند.
سوره توبه (9) آیه 50
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
50
قُلْ لَنْ يُصِيبَنا إِلاَّ ما كَتَبَ اللَّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۵۱﴾
بگو: هرگز جز آنچه خدا مقدّر داشته، به ما نخواهد رسید؛ او کارساز ماست؛ و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند(1).
سوره توبه (9) آیه 51
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
51
1
برای روشن شدن معنی و مفهوم «توکل»، به زیرنویس دوّم آیه 122 آل‌عمران(3) مراجعه فرمایند.
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ ﴿۵۲﴾
بگو: آیا درباره ما جز یکی از دو پدیده نیکوترِ [پیروزی و شهادت] را چشم به راه هستید؟ و[لی] ما درباره شما انتظار آن داریم که خدا به مجازاتی از سوی خویش یا به دست ما گرفتارتان کند؛ پس چشم به راه باشید، ما هم با شما چشم به راه خواهیم ماند.
سوره توبه (9) آیه 52
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
52
قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً لَنْ يُتَقَبَّلَ مِنْكُمْ إِنَّكُمْ كُنْتُمْ قَوْماً فاسِقِينَ ﴿۵۳﴾
بگو: چه با میل و رضا [برای تأمین هزینه جنگ] کمک مالی بدهید و چه با کراهت، هرگز از شما پذیرفته نخواهد شد(1)؛ زیرا گروهی منحرف هستید.
سوره توبه (9) آیه 53
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
53
1
اشاره به گفتار دورویان است که پیشنهاد می‌کردند اجازه دهید ما در جنگ تبوک شرکت نکنیم، درعوض، برای تأمین هزینه جنگ کمک مالی بدهیم.
وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلاَّ أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا يَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلاَّ وَ هُمْ كُسالى وَ لا يُنْفِقُونَ إِلاَّ وَ هُمْ كارِهُونَ ﴿۵۴﴾
[هیچ چیز] مانع قبول کمکهای مالی آنان نشد، جز اینکه خدا و رسولش را انکار کردند، و به نماز حاضر نمی‌شوند، مگر سست و بی‌حال(1)، و انفاق [هم] نمی‌کنند، مگر با ناخشنودی.
سوره توبه (9) آیه 54
صفحه
195
سوره
توبه (9)
آیه
54
1
کسالی: جمع کسلان: تنبل، سست.
فَلا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرُونَ ﴿۵۵﴾
[فراوانی] اموال و فرزندانشان تو را به شگفتی نیاورد(1)؛ خدا می‌خواهد آنان را به همین [وسیله] در زندگی دنیا به رنج افکند و در حال انکار جان سپرند(2).
سوره توبه (9) آیه 55
صفحه
196
سوره
توبه (9)
آیه
55
1
معنی و مفهوم این بخش از آیه در آیه 131 طه(20) نیز آمده است.
2
به آیات 178 آل‌عمران(3) ، 182 و 183 اعراف(7) و 44 و 45 قلم(68) در مورد تباهی تدریجی انسانهای نابهنجار توجّه فرمایید.