يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَ لَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتِي وَ يُنْذِرُونَكُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا قالُوا شَهِدْنا عَلى أَنْفُسِنا وَ غَرَّتْهُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرِينَ ﴿۱۳۰﴾
ای گروه جن و انس، آیا رسولانی از میان خودتان نیامدند که آیات مرا بر شما حکایت می‌کردند و شما را از دیدار امروزتان هشدار می‌دادند؟ پاسخ خواهند داد: بر ضدّ خویش گواهی می‌دهیم. زندگی دنیا آنان را فریب داد و [ناگزیر] بر ضدّ خویش گواهی دادند که حق را انکار می‌کردند.
سوره انعام (6) آیه 130
صفحه
144
سوره
انعام (6)
آیه
130
ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ ﴿۱۳۱﴾
این [هشدارها] از آن جهت است که صاحب‌اختیار تو هیچ‌گاه شهرها را در حالی که مردم آن بی‌خبر و غافل باشند، به ستم نابود نمی‌کند(1).
سوره انعام (6) آیه 131
صفحه
144
سوره
انعام (6)
آیه
131
1
معنی و مفهوم این آیه بیان دیگر در آیه 165 نساء(4) و نیز بخش پایانی آیه 15 اسراء(17) آمده است.
وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ ﴿۱۳۲﴾
هر گروه درجاتی متناسب با اعمالشان دارند؛ و صاحب‌اختیار تو از آنچه می‌کنند غافل نیست(1).
سوره انعام (6) آیه 132
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
132
1
در این رابطه به آیه 42 ابراهیم(14) توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 162 و 163 آل‌عمران(3) آمده است.
وَ رَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُمْ ما يَشاءُ كَما أَنْشَأَكُمْ مِنْ ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ ﴿۱۳۳﴾
صاحب‌اختیارت بی‌نیاز و دارای رحمت است(1)؛ اگر اراده کند شما را می‌برد و پس از شما نسلی دیگر را به خواست خود جانشین [شما] خواهد کرد، چنان که شما را نیز از نسل گروهی دیگر پدید آورد(2).
سوره انعام (6) آیه 133
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
133
1
مشمولین رحمت را در نیمه دوّم آیه 156 اعراف(7) جستجو فرمایید.
2
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 133 نساء(4) و 19 و 20 ابراهیم(14) آمده است.
إِنَّ ما تُوعَدُونَ لَآتٍ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۱۳۴﴾
هر آنچه به شما وعده داده می‌شود، به وقوع خواهد پیوست، و شما [خدای را] به تنگ نخواهید آورد(1).
سوره انعام (6) آیه 134
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
134
1
برای توجیه افزوده، به آیه 2 توبه(9) توجّه فرمایید.
قُلْ يا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنِّي عامِلٌ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ تَكُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۳۵﴾
بگو: ای قوم من، همه امکانات خود را به کار گیرید، من هم [به وظایف خود] عمل می‌کنم؛ به زودی خواهید دانست که آسایش آخرت متعلّق به کیست؛ به راستی ستمگران رستگار نخواهند شد(1)
سوره انعام (6) آیه 135
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
135
1
معنی و مفهوم این آیه، در مجموعه آیات 39 و 40 زمر(39) نیز آمده است.
وَ جَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعامِ نَصِيباً فَقالُوا هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِمْ فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَ ما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلى شُرَكائِهِمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ ﴿۱۳۶﴾
[مشرکان] برای خدا سهمی از کشت و دامها که خودش پدید آورده است، قائل شدند و به تصوّر خودشان گفتند: این بخش ویژه خداست و این بخش ویژه معبودهای ما؛ سهمی که برای معبودان قائل می‌شدند به خدا نمی‌رسد، ولی سهم خدا به معبودها تعلق می‌گیرد؛ [به راستی] داوری بدی می‌کنند!
سوره انعام (6) آیه 136
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
136
وَ كَذلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلادِهِمْ شُرَكاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَ لِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما يَفْتَرُونَ ﴿۱۳۷﴾
و همین‌گونه معبودهای ایشان در نظر بسیاری از مشرکین، قتل فرزندانشان را [به عنوان قربانی برای خدایان] آراستند تا آنان را به هلاکت افکنند و آیینشان را بر آنان مشتبه سازند؛ و اگر خدا می‌خواست چنین نمی‌کردند [ولی انسانها را مختار آفرید(1)]، پس آنان را با دروغهایی که می‌سازند به حال خود واگذار(2)
سوره انعام (6) آیه 137
صفحه
145
سوره
انعام (6)
آیه
137
1
به آیه 3 انسان(76) توجّه فرمایید.
2
زیرا هر کسی پند نمی‌گیرد و متنبه نخواهد شد، به آیه 11 یس(36) توجّه فرمایید.
وَ قالُوا هذِهِ أَنْعامٌ وَ حَرْثٌ حِجْرٌ لا يَطْعَمُها إِلاَّ مَنْ نَشاءُ بِزَعْمِهِمْ وَ أَنْعامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُها وَ أَنْعامٌ لا يَذْكُرُونَ اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا افْتِراءً عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِمْ بِما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۱۳۸﴾
به تصور خویش گفتند این دامها و کشت‌ها [که تقدیم خدایان می‌شود، خوردنش] ممنوع است و جز کسانی که ما بخواهیم، نباید کسی از آن بخورد؛ و سواری بر دامهای دیگری تحریم شده است(1) و بر دامهای دیگری به هنگام ذبح نام خدا را نمی‌برند، که افترایی است بر خدا؛ به زودی [خدا] کیفر دروغهایی که می‌بافند به آنان خواهد داد.
سوره انعام (6) آیه 138
صفحه
146
سوره
انعام (6)
آیه
138
1
به آیه 103 مائده(5) و زیرنویس آن توجّه فرمایید.
وَ قالُوا ما فِي بُطُونِ هذِهِ الْأَنْعامِ خالِصَةٌ لِذُكُورِنا وَ مُحَرَّمٌ عَلى أَزْواجِنا وَ إِنْ يَكُنْ مَيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكاءُ سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ ﴿۱۳۹﴾
و گفتند: جنین و بچه‌ای که در شکم این دامهاست ویژه(1) مردان ماست و بر زنان ما حرام شده است؛ امّا اگر [بچه حیوان] مرده [متولّد شده] باشد، همه در آن شریکند؛ [خدا] به سبب این گفتار [ناهنجار]شان مجازاتشان خواهد کرد؛ زیرا که او فرزانه‌ای است آگاه.
سوره انعام (6) آیه 139
صفحه
146
سوره
انعام (6)
آیه
139
1
افزودن «تاء» در آخر واژه «خالص» به منظور مبالغه است، مثل «علاّمه».