يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلالَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَكَ وَ هُوَ يَرِثُها إِنْ لَمْ يَكُنْ لَها وَلَدٌ فَإِنْ كانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمَّا تَرَكَ وَ إِنْ كانُوا إِخْوَةً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۷۶﴾
در مورد [میراثِ] «کلاله»(1) از تو نظر می‌خواهند؛ بگو: خدا نظر می‌دهد: اگر مردی فوت کند که فرزند [و پدر و مادر] نداشته و[لی] خواهری داشته باشد، نیمی از دارایی [برادر] متعلّق به اوست، و [به همین ترتیب] برادر از [دارایی] خواهری که فرزند ندارد ارث می‌برد؛ هر گاه [وارثان میّت] دو خواهر باشند، دوثلث میراث را می‌برند؛ و اگر [وارثان(2)] چند برادر و خواهر باشند، بهره هر برادر دوبرابر خواهر است [برای تمامی میراث]؛ خدا برای شما به روشنی بیان می‌کند تا به اشتباه نیفتید؛ و خدا به هر چیزی داناست.106
نساء (4)
176
منظور از «کلاله» وارثان طبقه دوّم برادر و خواهر متوفی می‌باشد؛ این گروه در نبودن وارثان طبقه اوّل (والدین و فرزندان) ارث می‌برند. «کلاله» در آیه 12 نساء(همین سوره) برادر و خواهر ناتنی است و کمتر ارث می‌برند، در اینجا منظور برادر و خواهر تنی است و بیشتر ارث می‌برند.
در اینجا به جای کلمه «وارثان» واژه «اخوه» به معنی «برادران» آمده و ترجمه تحت‌اللفظ آن این است: «اگر برادران، چند مرد و زن باشند». این نحوه بیان بنا به قاعده «تغلیب» در زبان عربی است که در موارد اشاره به چند مرد و زن، معمولاً با لفظ مذکر ذکر می‌کنند.
سوره مائده (5) - خوراک، سفره
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
مائده (5)
-
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعامِ إِلاَّ ما يُتْلى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ ما يُرِيدُ ﴿۱﴾
ای ایمان‌آوردگان، به قراردادها وفا کنید. چارپایان بسته زبان جز آنها که تذکر داده خواهد شد(1)، بر شما حلال است، و[لی] در حال احرام(2) شکار را حلال مشمرید؛ خدا هر حکمی که بخواهد مقرّر می‌دارد.106
مائده (5)
1
اشاره به متن آیه سوّم مائده(همین سوره) است که در آیات 173 بقره(2) و 121 و 145 انعام(6) نیز آمده است.
واژه «محلّی» در اصل «مُحِلّین» بوده، به معنی حلال‌کنندگان، که «نون» آن در حالت اضافه حذف شده است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لاَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ لاَ الْهَدْيَ وَ لاَ الْقَلائِدَ وَ لاَ آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرامَ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنْ رَبِّهِمْ وَ رِضْواناً وَ إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا وَ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ أَنْ تَعْتَدُوا وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۲﴾
ای ایمان‌آوردگان، سمبلهای [دین] خدا(1) و [ممنوعیت جنگ در] ماه حرام(2) و قربانیهای عادی و نشاندار را بی‌اعتبار ندانید، و نیز حرمت راهیان بیت الحرام را که افزون‌بخشی و خشنودی صاحب‌اختیارشان را می‌خواهند، نگاه دارید(3)؛ و چون از احرام خارج شدید [آزادانه می‌توانید] شکار کنید؛ [زنهار] دشمنی با گروهی که [در گذشته] شما را از مسجدالحرام بازداشتند، به تجاوز [از حق] وادارتان نکند و [همواره] در نیکی و تقوا همکاری کنید، نه در گناه و تجاوز، و در برابر خدا پروا کنید، که خدا سخت‌کیفر است.106
مائده (5)
2
دو مورد از آنها را به عنوان نمونه در آیات 158 بقره(2) و 36 حج(22) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً «شعائر» جمع «شَعیرَه» به معنی علامت است.
به زیرنویس اوّل آیه 217 بقره(2) مراجعه فرمایید.
قبل از فتح مکه، مکیان راه حج را بر مسلمان‌‌ها می‌بستند؛ آیه دستور می‌دهد اکنون که مکه فتح شده و مخالفان به اسلام پیوسته‌اند، گذشته‌ها را فراموش کنید و در برابر آنها مقابله به مثل نکنید، تا آزادانه بتوانند اعمال حج را انجام دهند. آیه شریفه به روشنی کینه ورزی را منع می‌کند.