وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى ﴿۴۵﴾
و هم اوست که زوج نر و ماده را آفرید،528
نجم (53)
45
مِنْ نُطْفَةٍ إِذا تُمْنى ﴿۴۶﴾
از نطفه‌ای، آنگاه که [در رحم] ریخته شود؛528
نجم (53)
46
وَ أَنَّ عَلَيْهِ النَّشْأَةَ الْأُخْرى ﴿۴۷﴾
و ایجاد عالم دیگر نیز بر عهده اوست،528
نجم (53)
47
وَ أَنَّهُ هُوَ أَغْنى وَ أَقْنى ﴿۴۸﴾
و هم او بی‌نیاز گرداند و سرمایه [زندگی] بخشد،528
نجم (53)
48
وَ أَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرى ﴿۴۹﴾
و اوست صاحب‌اختیار [ستاره] «شعری»(1) [و تمامی کهکشانها]،528
نجم (53)
49
شِعری نام دو ستاره است که یکی را شِعرای یمانی و دیگری را شِعرای شامی می‌گویند. شِعرای یمانی ستاره پرنوری است که شبهای تابستان نمایان می‌شود و در اینجا منظور همان شِعرای یمانی است. مشرکان عرب به علت درخشش فوق‌العاده‌‌اش، آن را می‌پرستیدند.
وَ أَنَّهُ أَهْلَكَ عاداً الْأُولى ﴿۵۰﴾
و اوست که قوم پیشین عاد را هلاک کرد(1)،528
نجم (53)
50
چگونگی هلاکشان را در آیه 16 فصلت(41) ملاحظه فرمایید.
وَ ثَمُودَ فَما أَبْقى ﴿۵۱﴾
و نیز قوم ثمود را، که [هیچ کس از آنان را] باقی نگذاشت(1)،528
نجم (53)
51
چگونگی هلاکشان را در آیات 67 و 68 هود(11) و 31 قمر(54) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً به آیه 44 یونس(10) هم توجّه فرمایید.
وَ قَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَ أَطْغى ﴿۵۲﴾
و قبل از آن، قوم نوح را که ستمکارتر و سرکش‌تر بودند [هلاک کرد(1)]؛528
نجم (53)
52
چگونگی هلاکشان را در آیات 37 فرقان(25) و 14 عنکبوت(29) ملاحظه فرمایید.
وَ الْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوى ﴿۵۳﴾
و شهرهای زیر و روشده [قوم لوط] را در هم کوبید،528
نجم (53)
53
فَغَشَّاها ما غَشَّى ﴿۵۴﴾
و بر آن [شهرها] غبار مرگ پوشاند(1).528
نجم (53)
54
به آیه 82 هود(11) توجّه فرمایید.
فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكَ تَتَمارى ﴿۵۵﴾
حال [ای انسان] در مورد کدام یک از مظاهر قدرت صاحب‌اختیارت تردید روا می‌داری؟!528
نجم (53)
55
هذا نَذِيرٌ مِنَ النُّذُرِ الْأُولى ﴿۵۶﴾
این [پیامبر نیز] هشداردهنده‌ای است از [گروه] هشداردهندگان پیشین.528
نجم (53)
56
أَزِفَتِ الْآزِفَةُ ﴿۵۷﴾
رستاخیز(1) نزدیک می‌شود(2)؛528
نجم (53)
57
منظور از «آزفه» قیامت است؛ به آیه 18 غافر(40) توجّه فرمایید.
امور محقّق الوقوع در زبان عرب با فعل ماضی بیان می‌شود؛ این معنی و مفهوم در آیات 1 قمر(54) و 6 و 7 معارج(70) نیز آمده است. به زیرنویس آیه 1 انبیاء(21) مراجعه فرمایید.
لَيْسَ لَها مِنْ دُونِ اللَّهِ كاشِفَةٌ ﴿۵۸﴾
جز خدا کسی آشکارکننده آن نیست.528
نجم (53)
58
أَ فَمِنْ هذَا الْحَدِيثِ تَعْجَبُونَ ﴿۵۹﴾
آیا از این سخن در شگفتید؟528
نجم (53)
59
وَ تَضْحَكُونَ وَ لا تَبْكُونَ ﴿۶۰﴾
و در حال غفلت و غرور می‌خندید و [بر حال خود] اشک نمی‌ریزید؟!528
نجم (53)
60
وَ أَنْتُمْ سامِدُونَ ﴿۶۱﴾
ترجمه این آیه، در آیه قبل ادغام شده است.528
نجم (53)
61
فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَ اعْبُدُوا ﴿۶۲﴾
بر خدای سجده برید و [تنها او را] بندگی کنید.528
نجم (53)
62
سوره قمر (54) - ماه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
قمر (54)
-
اقتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انشَقَّ القَمَرُ ﴿۱﴾
رستاخیز نزدیک می‌شود(1) و [ضمن فروپاشی نظام جهان(2)] ماه شکافته خواهد شد(3).528
قمر (54)
1
همان معنی و مفهوم آیه 1 انبیاء(21) را دارد؛ به نیمه دوّم آیه 17 شوری(42) هم توجّه فرمایید؛ همچنین به زیرنویس دوّم آیه 57 نجم(53) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به آیات 1 انشقاق(84) و 1-3 تکویر(81) و آیه 1 و 2 انفطار(82) توجّه فرمایید.
شکافتن ماه که یکی از پدیده‌های قیامت است، به دلیل حتمی الوقوع بودنش، در آیه با فعل ماضی ذکر شده است؛ مثل آیات 1 نحل(16) ، 57 نجم(53) ، 1 و 97 انبیاء(21) و 16 حاقّه(69).
وَ إِن یَرَوا آیَةً یُعرِضُوا وَ یَقُولُوا سِحرٌ مُستَمِرٌّ ﴿۲﴾
[انکارورزان] اگر آیتی را ملاحظه کنند، روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی است سابقه دار(1).528
قمر (54)
2
مشرکان آیات قرآنی را سحر و جادو می‌نامیدند، به آیات 43 سبأ(34) ، 14-16 صافات(37) ، 30 زخرف(43) ، 7 احقاف(46) و 24 مدثر(74) توجّه فرمایید.
وَ کَذَّبُوا وَ اتَّبَعُوا أَهواءَهُم وَ کُلُّ أَمرٍ مُستَقِرٌّ ﴿۳﴾
[رستاخیز را] دروغ شمردند و هوسهای خویش را پیروی کردند؛ و هر امری [از بشارت و انذارهای قرآن] در موعد خود قرار دارد(1).528
قمر (54)
3
برای روشن شدن معنی و مفهوم این آیه، به آیات 87 و 88 ص(38) توجّه فرمایید؛ آیات بعدی سوره قمر(همین سوره) نیز مؤید این ارتباط است.
وَ لَقَد جاءَهُم مِنَ الأَنباءِ ما فِیهِ مُزدَجَرٌ ﴿۴﴾
و مطمئناً اخباری که مایه بازایستادن(1) از گناه است، به آنان رسیده است،528
قمر (54)
4
«مزدجر» مصدر میمی باب افتعال از «زجر» است و در اصل «مزتجر» بوده است که تاء آن بدل به دال شده.
حِکمَةٌ بالِغَةٌ فَما تُغنِ النُّذُرُ ﴿۵﴾
[آیات الهی] دانشِ توأم با بینشی است رسا، ولی هشدارها(1) [در برابر افراد لجوج] بی‌اثرند؛528
قمر (54)
5
نذر جمع نذیر: هم به معنی انذار است و هم به معنی نذیر ولی معنای دوم در اینجا مناسب نیست.
فَتَوَلَّ عَنهُم یَومَ یَدعُ الدَّاعِ إِلی شَیءٍ نُکُرٍ ﴿۶﴾
پس، از آنان روی برتاب [و منتظر] روزی [باش] که دعوت کننده(1) [ای خلق را] به امری بس دشوار(2) فرا می‌خواند؛528
قمر (54)
6
در کلمه «یدعو» حرف «واو» و در کلمه «داعی» حرف «یاء» برای تخفیف حذف شده است.
منظور داوری و پاداش و کیفر رستاخیز است؛ به آیه 66 زخرف(43) که همین معنی را به گونه دیگری بیان کرده است، توجّه فرمایید.