سوره ص (38) - از حروف مقطّعه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
ص (38)
-
ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ ﴿۱﴾
صاد، سوگند به قرآن پندآموز [که محمّد پیامبر راستین خداست]؛453
ص (38)
1
بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ ﴿۲﴾
ولی انکارورزان گرفتار تعصّب و ستیزند(1).453
ص (38)
2
به آیات 206 بقره(2) و 8 منافقون(63) توجّه فرمایید.
كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ فَنادَوْا وَ لاتَ حِينَ مَناصٍ ﴿۳﴾
چه بسیار مردم روزگاران را قبل از آنان هلاک کردیم که به فریاد آمدند و [آن هنگام] هنگامِ گریز نبود(1).453
ص (38)
3
برای روشن‌تر شدن آیه، به آیات 84 و 85 غافر(40) توجّه فرمایید و مصداق آن را در آیات 90 و 91 یونس(10) ملاحظه فرمایید. ضمناً «لاتَ»، «لا»ی نفی جنس است همراه با «ت» زائد.
وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْكافِرُونَ هذا ساحِرٌ كَذَّابٌ ﴿۴﴾
انکارورزان از اینکه هشداردهنده‌ای از میان خودشان به سراغشان آمده است، ابراز شگفتی کردند و گفتند: این جادوگری است دروغ‌پرداز؛453
ص (38)
4
أَ جَعَلَ الْآلِهَةَ إِلهاً واحِداً إِنَّ هذا لَشَيْءٌ عُجابٌ ﴿۵﴾
چگونه معبودها[ی مختلف] را، معبود یگانه‌ای قرار داده است؟ داستان عجیبی است!453
ص (38)
5
وَ انْطَلَقَ الْمَلَأُ مِنْهُمْ أَنِ امْشُوا وَ اصْبِرُوا عَلى آلِهَتِكُمْ إِنَّ هذا لَشَيْءٌ يُرادُ ﴿۶﴾
سرانشان به پا خاستند [و به یکدیگر گفتند] که بروید و برای [حفظ] معبودهای خود ایستادگی کنید؛ برنامه مطلوب همین است.453
ص (38)
6
ما سَمِعْنا بِهذا فِي الْمِلَّةِ الْآخِرَةِ إِنْ هذا إِلاَّ اخْتِلاقٌ ﴿۷﴾
ما این [نظریه توحید] را در آیین اخیر(1) هم نشنیده‌ایم؛ این دروغی بیش نیست.453
ص (38)
7
منظور آیین مسیحیت است که عقیده به تثلیث داشتند.
أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ مِنْ بَيْنِنا بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ مِنْ ذِكْرِي بَلْ لَمَّا يَذُوقُوا عَذابِ ﴿۸﴾
چگونه از میان همه ما، وحی تنها بر او نازل شده است(1)؟ ولی آنان در [اصلِ] وحی من تردید دارند؛ بلکه هنوز مجازات مرا نچشیده‌اند.453
ص (38)
8
پاسخ این ادّعا را علاوه بر آیه بعدی، در آیه 124 انعام(6) ملاحظه فرمایید.
أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَحْمَةِ رَبِّكَ الْعَزِيزِ الْوَهَّابِ ﴿۹﴾
مگر خزاین رحمتِ صاحب‌اختیار فرا دست و بخشنده‌ات در اختیار آنان است؟453
ص (38)
9
أَمْ لَهُمْ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما فَلْيَرْتَقُوا فِي الْأَسْبابِ ﴿۱۰﴾
یا فرمانروایی آسمانها و زمین و مابین آنها را دارند؟ [اگر چنین است] با وسایل [و امکانات خود به آسمان] صعود کنند [و مانع وحی شوند].453
ص (38)
10
جُنْدٌ ما هُنالِكَ مَهْزُومٌ مِنَ الْأَحْزابِ ﴿۱۱﴾
[گروه کفّاری که] آنجا [موضع گرفته] سپاهکی است ورشکسته، از جمله سایر گروهها[ی مخالف پیامبران(1)].453
ص (38)
11
به دو آیه متوالی بعدی 12 و 13 ص(38) توجّه فرمایید.
كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عادٌ وَ فِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتادِ ﴿۱۲﴾
قبل از آنان هم قوم نوح و عاد و [نیز] فرعون که سپاهی نیرومند داشت، [پیامبرانشان را] دروغ‌پرداز شمردند؛453
ص (38)
12
وَ ثَمُودُ وَ قَوْمُ لُوطٍ وَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ أُولئِكَ الْأَحْزابُ ﴿۱۳﴾
و نیز اقوام ثمود(1) و لوط و اهالی «ایکه»(2) که گروهها[ی مخالف] بودند.453
ص (38)
13
به زیرنویس آیه 141 شعراء(26) مراجعه فرمایید.
مردم ایکه نیز قوم شعیب بودند؛ به زیرنویس اول آیه 78 حجر(15) توجّه فرمایید.
إِنْ كُلٌّ إِلاَّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقابِ ﴿۱۴﴾
هر یک [از این گروهها] رسولانِ [خود] را دروغ‌پرداز شمردند و کیفر من [در مورد آنان] محقّق شد.453
ص (38)
14
وَ ما يَنْظُرُ هؤُلاءِ إِلاَّ صَيْحَةً واحِدَةً ما لَها مِنْ فَواقٍ ﴿۱۵﴾
فقط یک خروشِ سهمناک را انتظار می‌برند که بازگشت ندارد.453
ص (38)
15
وَ قالُوا رَبَّنا عَجِّلْ لَنا قِطَّنا قَبْلَ يَوْمِ الْحِسابِ ﴿۱۶﴾
[با تمسخر] می‌گفتند: صاحب‌اختیارا، قبل از [فرا رسیدن] روز حساب، بهره ما را [از مجازات(1)] به شتاب بده(2).453
ص (38)
16
برای توجیه افزوده به آیه 32 انفال(8) توجه فرمایید.
پاسخ گفتار جاهلانه آنان در آیات 18 شوری(42) و 50 و 51 یونس(10) آمده است؛ ضمناً درخواست مشابه این مشرکین مکه را در آیه 32 انفال(8) ملاحظه و به زیرنویس آن توجّه فرمایید.