سوره صف (61) - صفّ
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
صف (61)
-
سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۱﴾
هر چه در آسمانها و زمین است [با تبعیت گریزناپذیر خود از قوانین عمومی تکوین] خدای را تقدیس می‌کند؛ و اوست فرادست و فرزانه.551
صف (61)
1
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ ﴿۲﴾
ای ایمان‌آوردگان، چرا(1) چیزی را می‌گویید که انجام نمی‌دهید(2)؟551
صف (61)
2
لِمَ: چرا: مرکب از «ل» جرّ و «ما» استفهامیه.
به آیات 44 بقره(2) و 81 نساء(4) توجّه فرمایید.
كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ ﴿۳﴾
نزد خدا سخت ناپسند است چیزی را بگویید که انجام نمی‌دهید(1).551
صف (61)
3
اشاره به موضوع آیات 20 محمّد(47) و 15 احزاب(33) است؛ آیه بعدی همین سوره نیز مؤید این نظر است.
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ ﴿۴﴾
خدا کسانی را که در راه او صف‌زده - همچون سدّی استوار - می‌جنگند، دوست می‌دارد.551
صف (61)
4
وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤْذُونَنِي وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ ﴿۵﴾
[به یاد آر] آنگاه که موسی به قوم خود گفت: ای قوم من، شما که می‌دانید من رسول خدا به سوی شما هستم، چرا [با نسبتهای ناروا] مرا می‌آزارید(1)؟ چون [از حق] منحرف شدند، خدا دلهایشان را [از حبّ ایمان(2)] منحرف ساخت؛ و خدا منحرفان را هدایت نخواهد کرد.551
صف (61)
5
در آیه 69 احزاب(33) نیز به طور مجمل به این «ایذاء» اشاره شده است و در هیچ آیه دیگر توضیح روشنی از آن نیامده است؛ ولی مفسّران با توجّه به قراینی عقیده دارند قوم موسی(ع) نسبتهای ناروایی به او می‌دادند که خدا تبرئه‌اش نمود.
برای توجیه افزوده، به اواسط آیه 7 حجرات(49) و لکن اللّه حبب الیکم الایمان و زینه فی قلوبکم توجّه فرمایید.
وَ إِذْ قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يا بَنِي إِسْرائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْراةِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْبَيِّناتِ قالُوا هذا سِحْرٌ مُبِينٌ ﴿۶﴾
و [یاد آر] آنگاه که عیسی فرزند مریم گفت: ای دودمان یعقوب، من رسول خدا به سوی شما هستم و تورات - کتاب پیش از خود(1) - را تصدیق می‌کنم و به رسولِ بعد از خود با ویژگیهای نیکوتر(2)، بشارت می‌دهم؛ و آنگاه که معجزات روشن بر آنان ارائه کرد، گفتند: جادویی است آشکار.552
صف (61)
6
کلمه «یدی» در اصل «یدینی» بوده که نون تثنیه به علت اضافه شدن حذف شده است. این کلمه در آیات 50 آل‌عمران(3) و 75 ص(38) نیز در همین مقوله است.
اسم، مَبَین صفات و ویژگیهای مُسَمّی است، آیات 29 یونس(10) ، 14 رعد(13) و 5 احقاف(46) را ملاحظه نمایید.
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ وَ هُوَ يُدْعى إِلَى الْإِسْلامِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۷﴾
کیست ستمکارتر از آن که دروغ به خدا نسبت دهد(1)، در حالی که به تسلیم [در برابر خدا(2)] دعوت می‌شود؟ و خدا ستمگران را هدایت نخواهد کرد.552
صف (61)
7
مصداق آن را در آیه 79 بقره(2) و نتیجه کارشان را در آیه 18 هود(11) ملاحظه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به آیه 54 زمر(39) توجّه فرمایید.
يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ ﴿۸﴾
می‌خواهند نور خدا(1) را با گفتار [باطل] خویش خاموش سازند، و[لی] خدا نور خویش را کامل خواهد کرد، هرچند انکارورزان ناخشنود باشند.552
صف (61)
8
منظور قرآن است؛ به آیات 174 نساء(4) و 8 تغابن(64) توجّه فرمایید.
هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ ﴿۹﴾
اوست که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز گرداند، هرچند که شرک‌‌‌ورزان ناخشنود باشند.552
صف (61)
9
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى تِجارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۱۰﴾
ای ایمان‌آوردگان، آیا تجارتی را به شما معرّفی کنم که شما را از مجازات دردناک نجات دهد(1)؟552
صف (61)
10
به آیه 111 توبه(9) توجّه فرمایید.