سوره دخان (44) - دود
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گستردهمهر [و] جاودانمهر-
دخان (44)
-
حم ﴿۱﴾
حاء، میم؛496
دخان (44)
1
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ ﴿۲﴾
سوگند به این کتاب روشنگر،496
دخان (44)
2
إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ ﴿۳﴾
که آن را در شبی مبارک(1) نازل کردیم؛ [زیرا] که ما هشداردهنده بودهایم.496
دخان (44)
3
منظور، شب قدر در ماه مبارک رمضان است؛ به آیات 185 بقره(2) و 1 قدر(97) توجّه فرمایید.
فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ ﴿۴﴾
در آن [شب] هر امر مهمی فیصله مییابد؛496
دخان (44)
4
أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ ﴿۵﴾
[قرآن را] با وحی ای از جانب خویش [فرستادیم]؛ بیگمان ما فرستنده [آن] بودهایم؛496
دخان (44)
5
رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۶﴾
به عنوان رحمتی از صاحباختیار تو؛ که او شنوا و داناست.496
دخان (44)
6
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ ﴿۷﴾
[همان] صاحباختیار آسمانها و زمین و مابین آنها، اگر به یقین دریابید.496
دخان (44)
7
لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ ﴿۸﴾
هیچ معبودی جز او نیست، حیات میبخشد و مرگ میدهد؛ صاحباختیار شما و نیاکان شماست.496
دخان (44)
8
بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ ﴿۹﴾
ولی آنان به حال تردید سرگرم بازیاند.496
دخان (44)
9
فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ ﴿۱۰﴾
در انتظار روزی باش که آسمان دودی آشکار پدید آورد(1)،496
دخان (44)
10
مفسّران در تعین این روز، دو نظر مختلف دارند: یکی اینکه روزی است نزدیک فرارسیدن قیامت، و دیگر اینکه به قرینه آیه 15، دوران قحط سالی است که در زمان رسول اکرمص برای کفّار مکه پیش آمد؛ ولی به نظر میرسد آیه فقط یک تهدید است مثل آیه 13 فصلت(41). ضمناً عرب شرّ فراگیر را دخان میگوید.
يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۱﴾
که مردم را فرا میگیرد؛ این مجازاتی است دردناک.496
دخان (44)
11
رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ ﴿۱۲﴾
[میگویند:] صاحباختیارا، مجازات را از ما بردار که ایمان آوردیم.496
دخان (44)
12
أَنَّى لَهُمُ الذِّكْرى وَ قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ ﴿۱۳﴾
چگونه [اکنون] برای آنان [جای پذیرشِ] پند باشد؟ در حالی که رسول روشنگر به سراغشان آمده بود،496
دخان (44)
13
ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ ﴿۱۴﴾
ولی از او روی برتافتند و گفتند: تعلیمیافتهای است دیوانه(1).496
دخان (44)
14
گفتارشان با توضیح بیشتر در آیات 103 نحل(16) و 4 و 5 فرقان(25) آمده است.
إِنَّا كاشِفُوا الْعَذابِ قَلِيلاً إِنَّكُمْ عائِدُونَ ﴿۱۵﴾
زمانی اندک مجازات را [برای آزمایش] برمیداریم، و[لی] شما [به انکار خویش] بازمیگردید(1).496
دخان (44)
15
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 49 و 50 زخرف(43) نیز آمده است.
يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى إِنَّا مُنْتَقِمُونَ ﴿۱۶﴾
روزی [را انتظار برید] که با سختی به قهر بگیریم(1)؛ که ما دادستانیم.496
دخان (44)
16
ابتدا به آیه 24 غاشیه(88) و بعد به آیه 17 غافر(40) توجّه فرمایید.
وَ لَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَ جاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ ﴿۱۷﴾
قبل از آنان نیز قوم فرعون را آزمودیم و رسولی بزرگوار به سراغشان آمد،496
دخان (44)
17
أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ ﴿۱۸﴾
[و گفت: کار دودمان یعقوب، این(1)] بندگان خدا را به من بسپارید، که من برای شما رسولی امین هستم،496
دخان (44)
18
برای توجیه افزوده، با آیه 17 شعراء(26) مقایسه فرمایید.