خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَ قَدْ كانُوا يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ وَ هُمْ سالِمُونَ ﴿۴۳﴾
- در حالی که دیدگانشان فروافتاده، غبار ذلّت وجودشان را فراگرفته است - و [پیش از این هم در دنیا] در حالی که سلامت بودند، به خضوع [در برابر خدا] دعوت می‌شدند [و ابا می‌کردند].566
قلم (68)
43
فَذَرْنِي وَ مَنْ يُكَذِّبُ بِهذَا الْحَدِيثِ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ ﴿۴۴﴾
مرا با تکذیب کنند [گانِ] این سخن واگذار؛ به تدریج آنان را از جایی که گمان نمی‌برند، به دام می‌اندازیم(1)،566
قلم (68)
44
به آیه 54 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ ﴿۴۵﴾
و مهلتشان می‌دهم(1)؛ که تدبیر من محکم [و حساب‌‌‌شده] است.566
قلم (68)
45
به آیه 178 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
أَمْ تَسْئَلُهُمْ أَجْراً فَهُمْ مِنْ مَغْرَمٍ مُثْقَلُونَ ﴿۴۶﴾
مگر از آنان پاداش [رسالت] خواسته‌ای که زیر غرامت[ش] گرانبارند؟!566
قلم (68)
46
أَمْ عِنْدَهُمُ الْغَيْبُ فَهُمْ يَكْتُبُونَ ﴿۴۷﴾
یا از عالم غیب آگاهند و [خبرهای نهان را] یادداشت می‌کنند؟566
قلم (68)
47
فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَ لا تَكُنْ كَصاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نادى وَ هُوَ مَكْظُومٌ ﴿۴۸﴾
برای حکم صاحب‌اختیارت پایداری کن و همچون «همدم ماهی»(1)، [کم ظرفیت و شتابزده] مباش(2)، آنگاه که اندوه‌زده [در شکم ماهی] ندا درداد(3).566
قلم (68)
48
منظور از «قرین ماهی»، یونس است؛ وجه این تسمیه از آیات 139-144 صافات(37) روشن می‌شود.
برای توجیه افزوده، به آیه 87 انبیاء(21) توجّه فرمایید.
متن ندای او و اجابت آن را در آیات 87 و 88 انبیاء(21) ملاحظه فرمایید.
لَوْ لا أَنْ تَدارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَراءِ وَ هُوَ مَذْمُومٌ ﴿۴۹﴾
اگر رحمتی از جانب صاحب‌اختیارش شامل حال او نشده بود، نکوهیده به صحرای برهوت می‌افتاد(1).566
قلم (68)
49
این توجّه پروردگارش را در صحرا، در آیه 146 صافات(37) ملاحظه فرمایید.
فَاجْتَباهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۵۰﴾
آنگاه صاحب‌اختیارش او را برگزید و در زمره شایستگانش قرار داد(1).566
قلم (68)
50
چگونگی آن را در آیات 147 و 148 صافات(37) ملاحظه فرمایید.
وَ إِنْ يَكادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ ﴿۵۱﴾
وقتی که انکارورزان آیات قرآن را شنیدند [از شدّت خشم] نزدیک بود با دیدگان [خیره و شرربار]شان تو را بزنند(1) و می‌گویند: مسلّماً دیوانه است؛566
قلم (68)
51
برای توجیه افزوده، به آیات 46 اسراء(17) ، 72 حج(22) ، 7 لقمان(31) ، 45 زمر(39) و 8 جاثیه(45) توجّه فرمایید؛ ضمناً شیخ المفسرین طبرسی به نقل از مفسّران دیگر گفته است: «اینکه مفهوم آیه را به چشم زخم تعبیر کرده‌اند، درست نیست». و در المنجد هم آمده است: «اَزلَقَه ببصره: احدّ النظر الیه بسخط، با تندی و خشم به او نگاه کرد».
وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ ﴿۵۲﴾
در حالی که قرآن جز یادآوری برای جهانیان نیست.566
قلم (68)
52
سوره حاقه (69) - یکی از نامهای قیامت
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گسترده‌مهر [و] جاودان‌مهر-
حاقه (69)
-
الْحَاقَّةُ ﴿۱﴾
حادثه تحقّق یافتنی!566
حاقه (69)
1
مَا الْحَاقَّةُ ﴿۲﴾
آن حادثه تحقّق یافتنی کدام است؟!566
حاقه (69)
2
وَ ما أَدْراكَ مَا الْحَاقَّةُ ﴿۳﴾
خبر نداری آن حادثه تحقّق یافتنی چگونه است(1).566
حاقه (69)
3
این بیان، کنایه از عظمت موضوع مورد بحث است.
كَذَّبَتْ ثَمُودُ وَ عادٌ بِالْقارِعَةِ ﴿۴﴾
قوم ثمود(1) و عاد(2) آن رویداد کوبنده را دروغ شمردند.566
حاقه (69)
4
به زیرنویس آیه 141 شعراء(26) مراجعه فرمایید.
به زیرنویس آیه 50 هود(11) مراجعه فرمایید.
فَأَمَّا ثَمُودُ فَأُهْلِكُوا بِالطَّاغِيَةِ ﴿۵﴾
امّا قوم ثمود به [سبب] طغیان(1) به هلاکت کشیده شدند(2)؛566
حاقه (69)
5
به بیان دیگر در آیه 11 شمس(91) آمده است.
به آیه 44 ذاریات(51) توجّه فرمایید.
وَ أَمَّا عادٌ فَأُهْلِكُوا بِرِيحٍ صَرْصَرٍ عاتِيَةٍ ﴿۶﴾
و امّا قوم عاد با تندبادی سرد و سخت هلاک شدند،566
حاقه (69)
6
سَخَّرَها عَلَيْهِمْ سَبْعَ لَيالٍ وَ ثَمانِيَةَ أَيَّامٍ حُسُوماً فَتَرَى الْقَوْمَ فِيها صَرْعى كَأَنَّهُمْ أَعْجازُ نَخْلٍ خاوِيَةٍ ﴿۷﴾
که [خدا] آن را هفت شب و هشت روز پیاپی بر آنها گماشت؛ و آن قوم را در آن حال به خاک افتاده می‌دیدی، گویی تنه‌های درختان خرمای پوسیده هستند(1).566
حاقه (69)
7
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 19 و 20 قمر(54) آمده است.
فَهَلْ تَرى لَهُمْ مِنْ باقِيَةٍ ﴿۸﴾
آیا [اکنون] اثری از آنان می‌بینی؟566
حاقه (69)
8