أَ فَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآياتِنا وَ قالَ لَأُوتَيَنَّ مالاً وَ وَلَداً ﴿۷۷﴾
آیا توجّه کردی به آن کس که آیات ما را انکار می‌کرد و ادّعا داشت که: قطعاً مال و فرزند بسیاری نصیب من خواهد شد(1)؟311
مریم (19)
77
پاسخ گفتار جاهلانه‌اش در آیات 116 آل‌عمران(3) و 55 و 56 مؤمنون(23) آمده؛ ضمناً مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 35 سبأ(34) آمده است.
أَطَّلَعَ الْغَيْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً ﴿۷۸﴾
آیا از عالم غیب آگاهی یافته(1)، یا از خدای رحمان [در این زمینه] پیمانی گرفته بود؟311
مریم (19)
78
اَطّلع: حرف استفهام أََ - أِطّلع ماضی باب افتعال.
كَلاَّ سَنَكْتُبُ ما يَقُولُ وَ نَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذابِ مَدًّا ﴿۷۹﴾
هرگز! گفتارش را ثبت خواهیم کرد(1) و مجازاتش را سخت می‌افزاییم.311
مریم (19)
79
به آیه 80 زخرف(43) توجّه فرمایید.
وَ نَرِثُهُ ما يَقُولُ وَ يَأْتِينا فَرْداً ﴿۸۰﴾
اموالی که از آن دم می‌زد(1)، از او به میراث می‌بریم(2) و تک و تنها به پیشگاه ما می‌آید.311
مریم (19)
80
به آیه 77 مریم(همین سوره) توجّه فرمایید.
به آیات 23 حجر(15) و 40 مریم(همین سوره) توجه فرمایید.
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا ﴿۸۱﴾
به جای خدا معبودهایی برگزیده‌اند که مایه عزّت [و اعتبار]شان باشد؛311
مریم (19)
81
كَلاَّ سَيَكْفُرُونَ بِعِبادَتِهِمْ وَ يَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا ﴿۸۲﴾
هرگز! [معبودهای باطل] به زودی بندگی آنان را انکار خواهند کرد و بر ضدّشان موضع می‌گیرند(1).311
مریم (19)
82
معنی و مفهوم دو آیه اخیر به بیان دیگر در آیات 166 بقره(2) ، 139 نساء(4) ، 14 فاطر(35) و 5 و 6 احقاف(46) آمده است و مؤید معنی ایست که کرده‌ایم.
أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا ﴿۸۳﴾
آیا توجّه نکردی که ما شیاطین را به سراغ انکارورزان می‌فرستیم تا به شدّت تحریکشان کنند(1)؟311
مریم (19)
83
به نیمه دوّم آیه 5 صف(61) فلما زاغوا ازاغ اللّه قلوبهم واللّه لا یهدی القوم الفاسقین توجّه فرمایید؛ در ضمن مفهوم آیه به بیان دیگر در نیمه اوّل آیه 25 فصلت(41) و آیات 36 و 37 زخرف(43) آمده است؛ ضمناً به آیه 100 نحل(16) نیز توجّه فرمایید.
فَلا تَعْجَلْ عَلَيْهِمْ إِنَّما نَعُدُّ لَهُمْ عَدًّا ﴿۸۴﴾
در موردِ [مجازاتِ] آنان شتاب مکن، که حسابشان را دقیقاً نگاه می‌داریم(1)311
مریم (19)
84
به آیات 178 آل‌عمران(3) ، 104 هود(11) و 42 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً ﴿۸۵﴾
روزی که پرواپیشگان را برای بار یافتن نزد خدای رحمان احضار می‌کنیم(1)؛311
مریم (19)
85
به آیه 73 زمر(39) توجّه فرمایید ضمناً «وفد» جمع «وافد»، باریافته.
وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْداً ﴿۸۶﴾
و بزهکاران را تشنه کام به سوی دوزخ سوق می‌دهیم(1).311
مریم (19)
86
به آیات 71 و 72 زمر(39) توجّه فرمایید. ضمناً «ورد» جمع «وارد» است به معنی واردشده؛ ولی «وارد» معمولاً به کسی می‌گفتند که به آب رسیده باشد، چنانچه در آیات 19 یوسف(12) و 23 قصص(28) به همین معنا آمده است؛ از همین روی مفسران نتیجه گرفته‌اند که مجرمین به علت تشنگی به سمت آب رفته‌اند، ولی قبل از رفع تشنگی به سوی جهنم سوق داده می‌شوند.
لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً ﴿۸۷﴾
امکانِ مورد امداد قرار گرفتن ندارند، مگر اینکه کسی [با ایمان و عمل شایسته در دنیا] از خدای رحمان پیمانی گرفته باشد(1) [و از مجازات برهد(2)].311
مریم (19)
87
مفهوم عهد و میثاق الهی در آیات 60 و 61 یس(36) ، 90 و 91 نحل(16) ، 81 آل‌عمران(3) ، و 15 مؤمنون(33) ؛ و تأکید بر این عهد در آیات 40 بقره(2) ، و 152 انعام(6) و ویژگی کسانی که بر این عهد پایدار و وفادار هستند در آیات 23 مؤمنون(33) ، 30 فصلت(41) ، 20 تا 24 رعد(13) ، 76 آل‌عمران(3) و 11 توبه(9) بیان شده است. ضمناً در این رابطه، آیه 85 نساء(4) و زیرنویس مربوطه را ملاحظه فرمایید.
استثناء در این آیه، مشابه تعبیری است که در دو آیه متوالی 88 و 89 شعراء(26) و نیز دو آیه متوالی 41 و 42 دخان(44) آمده است؛ در هر سه مورد استثناء منقطع است. برای روشن شدن مفهوم استثناء منقطع به آیه 62 مریم(19) توجه فرمایید.
وَ قالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمنُ وَلَداً ﴿۸۸﴾
گفتند: خدای رحمان فرزندی برگزیده است(1)!311
مریم (19)
88
به آیه 30 توبه(9) توجّه فرمایید.
لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئاً إِدًّا ﴿۸۹﴾
به راستی گفتار ناهنجاری عرضه کردید!311
مریم (19)
89
تَكادُ السَّماواتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَ تَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَ تَخِرُّ الْجِبالُ هَدًّا ﴿۹۰﴾
نزدیک است آسمانها از [ناهنجاری] این سخن پاره پاره شوند و زمین بشکافد و کوهها در هم شکسته فروریزند(1)؛311
مریم (19)
90
به آیه 5 کهف(18) هم توجّه فرمایید.
أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمنِ وَلَداً ﴿۹۱﴾
که برای خدای رحمان فرزندی قائل شدند.311
مریم (19)
91
وَ ما يَنْبَغِي لِلرَّحْمنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَداً ﴿۹۲﴾
خدای رحمان را نسزد که فرزندی برگزیند.311
مریم (19)
92
إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلاَّ آتِي الرَّحْمنِ عَبْداً ﴿۹۳﴾
هیچ کس در آسمانها و زمین نیست، مگر اینکه در مسیر بندگی خدای رحمان [و مقهور قوانین و اراده او] ست،311
مریم (19)
93
لَقَدْ أَحْصاهُمْ وَ عَدَّهُمْ عَدًّا ﴿۹۴﴾
[خدا همه] آنان را به شمار آورده است و حساب همه را دقیقاً دارد.311
مریم (19)
94
وَ كُلُّهُمْ آتِيهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَرْداً ﴿۹۵﴾
و همه آنان در روز رستاخیز تک و تنها در پیشگاه او حضور یابند(1).311
مریم (19)
95
به آیه 19 انفطار(82) توجّه فرمایید.