وَ يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقاً مِنَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ شَيْئاً وَ لا يَسْتَطِيعُونَ ﴿۷۳﴾
و افرادی را به جای خدا بندگی می‌کنند که ذرّه‌ای اختیار تأمین روزی آنان را در آسمانها و زمین ندارند و نمی‌توانند [داشته باشند(1)].
سوره نحل (16) آیه 73
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
73
1
مفهوم آیه به بیان کاملتر در آیه 17 عنکبوت(29) آمده است.
فَلا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثالَ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ ﴿۷۴﴾
پس برای خدا مثلها[ی ناروا] مزنید(1)؛ [حقیقت را] خدا می‌داند نه شما.
سوره نحل (16) آیه 74
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
74
1
به عنوان نمونه‌ای از این مثلها به آیه 78 یس(36) توجّه فرمایید.
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوكاً لا يَقْدِرُ عَلى شَيْءٍ وَ مَنْ رَزَقْناهُ مِنَّا رِزْقاً حَسَناً فَهُوَ يُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْراً هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۷۵﴾
خدا برده خریده‌شده‌ای را مثل می‌زند که هیچ قدرتی ندارد، در برابر کسی که روزی نیکویش عطا کرده‌ایم و در نهان و آشکار(1) از آن انفاق می‌کند؛ آیا این دو نفر یکسانند؟ ستایش و سپاس خاصّ خداست، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.
سوره نحل (16) آیه 75
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
75
1
انفاق نهان در مواردی که حفظ حرمت شخص ضروری است، و انفاق آشکار در مواردی که موجب تشویق و ترغیب دیگران گردد.
وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَجُلَيْنِ أَحَدُهُما أَبْكَمُ لا يَقْدِرُ عَلى شَيْءٍ وَ هُوَ كَلٌّ عَلى مَوْلاهُ أَيْنَما يُوَجِّهْهُ لا يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَ مَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۷۶﴾
خدا [برای مقایسه طاغوتها در مقابل خود] دو مرد را به مثل می‌آورد که یکی از آن دو گنگ است و توان هیچ کاری ندارد و سربار سرپرست خویش است، و هر جا که مأمورش کند، کاری به سامان نرساند؛ آیا او با کسی که به عدالت حکم می‌راند و خود به راه راست است(1)، یکسان است؟
سوره نحل (16) آیه 76
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
76
1
توضیح بیشتر در مورد این راه را در نیمه دوّم آیه 101 آل‌عمران(3) و آیات 36 مریم(19) و 61 یس(36) و نیز در زیرنویس آیه 153 انعام(6) ملاحظه فرمایید.
وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما أَمْرُ السَّاعَةِ إِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۷۷﴾
تنها خدا بر نهان آسمانها و زمین آگاه است؛ و کار [برپایی] رستاخیز [در نظر خدا] چشم برهم زدنی بیش نیست، بلکه ساده‌تر؛ بی‌گمان خدا بر هر کاری تواناست.
سوره نحل (16) آیه 77
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
77
وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۷۸﴾
خداست که شما را از بطن مادرانتان خارج کرد، در حالی که هیچ نمی‌دانستید، و برای شما شنوایی و چشمها و دلها پدید آورد، بسا که سپاس دارید(1).
سوره نحل (16) آیه 78
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
78
1
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیات 9 سجده(32) و 23 ملک(67) آمده و در هر دو آیه توضیح داده است که عدّه کمی شکرگزاری کردند.
أَ لَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّراتٍ فِي جَوِّ السَّماءِ ما يُمْسِكُهُنَّ إِلاَّ اللَّهُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۷۹﴾
مگر پرندگانِ(1) رام‌شده در جوّ آسمان را نمی‌بینند؛ هیچ عاملی جز [تدبیر] خدا نگاهشان نمی‌دارد(2)؛ در این [پدیده] برای اهل ایمان نشانه‌هایی است [از توان و تدبیر خدا].
سوره نحل (16) آیه 79
صفحه
275
سوره
نحل (16)
آیه
79
1
واژه «طیر» به معنی پرنده و پرندگان، هم به عنوان مفرد و هم به عنوان جمع به کار می‌رود.
2
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 19 ملک(67) آمده است.