وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۱۰۰﴾
خدا از مهاجرین و انصارِ پیشقدم پیشین، و پیروانشان در نیکویی، راضی است و آنان [نیز] از او راضیند و برای آنان باغهایی از [بهشت] آماده کرده که نهرها در دامن آن جاری است و جاودانه در آن به سر برند؛ این است کامیابی بزرگ.203
توبه (9)
100
وَ مِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرابِ مُنافِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفاقِ لا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلى عَذابٍ عَظِيمٍ ﴿۱۰۱﴾
گروهی از بادیه‌نشین‌های پیرامون [شهر] شما و نیز گروهی از اهالی مدینه سخت پایبند نفاقند؛ تو آنان را نمی‌شناسی، ولی ما می‌شناسیم‌شان(1)؛ دو بار آنان را در [دنیا] مجازات خواهیم کرد(2)، آنگاه به مجازاتی بزرگ [در قیامت] بازگردانده خواهند شد.203
توبه (9)
101
این عدم شناخت از طریق غیب، در آیه 60 انفال(8) هم آمده است.
رسوایی میان مردم و مجازات در لحظه‌های دشوار مرگ، در آیات 50 انفال(8) و 27 محمّد(47) به این مجازات اشاره شده است.
وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۰۲﴾
و افراد دیگری هستند که به گناه [دورویی] خویش اعتراف کردند و رفتار شایسته و ناشایسته را به هم آمیختند؛ چه بسا که خدا [به رحمت خویش] بر آنان بازگردد، که خدا آمرزگاری است مهربان.203
توبه (9)
102
خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۱۰۳﴾
از اموالشان صدقه‌ای که بدان وسیله آنان را پاک و پیراسته می‌سازی، بگیر و به آنان توجّه کن، که توجّه تو مایه آرامش آنان است؛ و خدا شنوایی داناست.203
توبه (9)
103
أَ لَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿۱۰۴﴾
مگر ندانسته‌اند که تنها خدا توبه بندگان و نیز انفاقها را می‌پذیرد(1) و خداست که بازپذیر و مهربان است؟203
توبه (9)
104
رابطه لطیفی میان «خذ» در آیه قبلی و «یأخذ» در این آیه است و آن اینکه پیامبر همان چیزی را دریافت می‌دارد که خدا دستور می‌دهد و گرفتن رسول خدا، گرفتن خداست. نظیر این مطلب در داستان بیعت در آیه 10 فتح(48) و نیز در داستان پرتاب تیر در جنگ بدر در آیه 17 انفال(8) آمده است. در این رابطه به طور کلی و عمومی در آیه 80 نساء(4) فرموده است من یطع الرسول فقد اطاع اللّه.
وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۱۰۵﴾
بگو: به عمل کوشید که خدا و رسولش و مؤمنان کردار شما را خواهند دید؛ و به زودی به پیشگاه خدای دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید و شما را به آنچه می‌کردید آگاه می‌سازد(1).203
توبه (9)
105
به آیه 22 ق(50) توجّه فرمایید.
وَ آخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۱۰۶﴾
گروه دیگر [کارشان] موکول به مشیت خدا شده است(1)، یا مجازاتشان می‌کند و یا [به رحمت خویش] بر آنان بازمی‌گردد(2)؛ و خدا دانایی است فرزانه.203
توبه (9)
106
این آیه عطف به آیه 102 توبه(همین سوره) و مربوط به آن است.
این گروه وضع دشوارتری نسبت به گروهی که در آیه 102 توبه(همین سوره) به آنان اشاره شده، دارند. گروه اوّل بلافاصله پس از توبه بخشوده شدند و گروه دوّم پس از مدّتی که فرمان خدا در آیه آیه 118 توبه(همین سوره) رسید، بخشوده شدند.