وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِيَقُولُوا أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْنِنا أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاكِرِينَ ﴿۵۳﴾
مردم را این گونه به وسیله یکدیگر به آزمایش گرفتیم تا [توانگرانشان] بگویند: آیا از میان ما این [اراذل] هستند که خدا نعمت بزرگی به آنان داد(1)؟ مگر خدا به حال سپاسگزاران آگاه‌تر نیست؟
سوره انعام (6) آیه 53
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
53
1
از نظر توجیه افزوده، با آیه 111 شعراء(26) مقایسه فرمایید.
وَ إِذا جاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۵۴﴾
و چون افرادی که به آیات ما باور دارند نزد تو آیند، بگو: درود بر شما که صاحب‌اختیارتان [در حق شما] رحمت را بر خود مقرّر داشته است؛ هر که از شما به نادانی مرتکب عمل زشتی شود، آنگاه پس از آن توبه نموده و به اصلاح [خود] پردازد، [بداند که] خدا آمرزگاری است مهربان.
سوره انعام (6) آیه 54
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
54
وَ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ وَ لِتَسْتَبِينَ سَبِيلُ الْمُجْرِمِينَ ﴿۵۵﴾
آیات را این گونه به وضوح بیان می‌کنیم تا [توجّه کنید] و راه(1) [نجات] بزهکاران آشکار گردد.
سوره انعام (6) آیه 55
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
55
1
واژه «سبیل» هم به صورت مذکر و هم به صورت مؤنث به کار می‌رود.
قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ ﴿۵۶﴾
بگو: من از بندگی افرادی که شما به جای خدا [به نیایش] می‌خوانید، نهی شده‌ام(1)؛ بگو: هوسهای شما را پیروی نمی‌کنم، که در آن صورت گمراه خواهم بود، نه راه‌یافته.
سوره انعام (6) آیه 56
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
56
1
به آیه 116 نساء(4) و زیرنویس مربوطه توجّه فرمایید.
قُلْ إِنِّي عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ كَذَّبْتُمْ بِهِ ما عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَ هُوَ خَيْرُ الْفاصِلِينَ ﴿۵۷﴾
بگو: من نشانه روشنی از صاحب‌اختیار خویش دارم که شما آن را دروغ شمرده‌اید؛ مجازاتی که با [تمسخر و] شتاب می‌خواهید، در اختیار من نیست؛ حکم تنها به دست خداست؛ که حق را پی می‌گیرد و بهترین داوران است.
سوره انعام (6) آیه 57
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
57
قُلْ لَوْ أَنَّ عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ لَقُضِيَ الْأَمْرُ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِالظَّالِمِينَ ﴿۵۸﴾
بگو: اگر مجازاتی که با [تمسخر و] شتاب می‌خواهید در اختیار من بود(1)، کار میان من و شما یکسره می‌شد؛ و خدا به [احوال] ستمگران آگاه‌تر است.
سوره انعام (6) آیه 58
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
58
1
به آیات 32 انفال 8 و 32 هود (11) توجّه فرمایید.
وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ ﴿۵۹﴾
خزائن(1) نهان تنها در اختیار اوست و جز او کسی بدان واقف نیست(2)؛ آنچه در خشکی و دریاست می‌داند؛ هیچ برگی بدون آگاهی او [از درخت] نمی‌افتد و نه هیچ دانه‌ای در تاریکیهای زمین. و هیچ تر و خشکی [و هیچ کوچک و بزرگی از اعمال آدمی] نیست، مگر اینکه در کتابی روشن ثبت است(3).
سوره انعام (6) آیه 59
صفحه
134
سوره
انعام (6)
آیه
59
1
واژه «مفاتح» جمع «مَفتَح» به معنی گنجینه‌هاست و نیز جمع «مِفتَح» به معنی کلیدهاست.
2
تفسیر «اضواء البیان» با نقل روایتی از رسول اکرم‌ص توضیح داده است که «مفاتح الغیب» همان پنج موردی است که در آخرین آیه سوره لقمان(31) شرح داده شده است.
3
بخش انتهایی آیه موضوع آیه 49 کهف(18) است که در آیات دیگری مثل آیات 14 اسراء(17) ، 29 نبأ(78) و 29 جاثیه(45) نیز بیان شده.