يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ ﴿۲۰﴾
ای ایمان‌آوردگان، از خدا و رسولش اطاعت کنید و در حالی که [کلام خدا را از پیامبر] می‌شنوید، از او روی برمتابید.179
انفال (8)
20
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا يَسْمَعُونَ ﴿۲۱﴾
و همچون کسانی نباشید که [بی‌توجّه] گفتند: [پیام حق را] شنیدیم، در حالی که نمی‌شنوند(1).179
انفال (8)
21
مصداق آنها در آیه 16 محمّد(47) آمده است و یا آیه 46 نساء(4).
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ ﴿۲۲﴾
بدترین موجودات زنده(1) در نظر خدا کسانی هستند که [در مقابل حق] کر و گنگ(2) و بی‌خردند.179
انفال (8)
22
دواب: جمع دابَّه: جنبنده.
صُمّ: جمع اَصّم: ناشنوا و بُکم: جمع اَبکم: گنگ.
وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ فِيهِمْ خَيْراً لَأَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ ﴿۲۳﴾
اگر خدا خیری در [نهاد] آنان سراغ داشت، به آنان گوش شنوا می‌داد؛ و اگر هم شنواشان می‌ساخت، باز به حال اعراض روی برمی‌تافتند.179
انفال (8)
23
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ وَ أَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ ﴿۲۴﴾
ای ایمان‌آوردگان، چون [رسول از جانب خدا] شما را به پیامی حیات بخش(1) فرا می‌خواند، خدا و رسول را اجابت کنید؛ و بدانید که خدا میان انسان و قلبش حایل می‌گردد [به گونه‌ای که از اسرار همه آگاه است(2)]؛ و [آگاه باشید که] به پیشگاه او احضار(3) خواهید شد.179
انفال (8)
24
به آیه 122 انعام(6) و 97 نحل(16) توجّه فرمایید.
این قسمت از آیه، همان معنی و مفهوم بخش انتهایی آیه 16 ق(50) را دارد.
برای توجیه ترجمه «حشر» به بخش آخر آیه 61 قصص(28) توجه فرمایید.
وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۲۵﴾
بپرهیزید از فتنه‌ای که تنها دامن ستمگرانتان را نخواهد گرفت [بلکه افرادی را هم که در مقابل ظلم، سکوت یا تأیید می‌کنند، فرا می‌گیرد(1)]؛ و آگاه باشید که خدا سخت‌کیفر است.179
انفال (8)
25
برای توجیه افزوده، این آیه را با آیه 165 اعراف(7) مقایسه فرمایید.
وَ اذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ تَخافُونَ أَنْ يَتَخَطَّفَكُمُ النَّاسُ فَآواكُمْ وَ أَيَّدَكُمْ بِنَصْرِهِ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۲۶﴾
به یاد آرید زمانی را که در سرزمین [مکه]، گروهی اندک و تحت فشار و مقهور بودید و ترس داشتید از اینکه افراد [سایر قبایل] شما را بربایند(1)، و خدا شما را [در مدینه] پناه داد و به یاری خود نیرومند ساخت و از نعمتهای پاکیزه روزیتان داد، بسا که [نعمتش را] سپاس دارید(2).180
انفال (8)
26
رسم عرب در جامعه قبیله‌ای این بود که فرد بی‌قبیله، هیچ پناهی نداشت و هر لحظه ممکن بود توسّط افراد سایر قبایل ربوده شود و به بردگی گمارده شود. در اوایل دعوت پیامبر تا قبل از هجرت، هر کس مسلمان می‌شد، قریش او را از قبیله خود طرد می‌کرد، و از این روی مسلمین همواره در معرض ربوده شدن بودند.
قانون کلی آن را در نیمه اوّل آیه 55 نور(24) ملاحظه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۲۷﴾
ای ایمان‌آوردگان، به خدا و رسول خیانت مکنید و آگاهانه در امانات یکدیگر خیانت نورزید.180
انفال (8)
27
وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ أَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿۲۸﴾
بدانید که اموال و فرزندانتان فقط [وسیله] آزمایشند(1)، و خداست که پاداشی بزرگ در اختیار اوست.180
انفال (8)
28
با آیه 14 آل‌عمران(3) مقایسه فرمایید؛ ضمناً به آیات 55 و 56 مؤمنون(23) توجّه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقاناً وَ يُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۲۹﴾
ای ایمان‌آوردگان، اگر در برابر خدا پروا داشته باشید، شما را بصیرتِ شناخت عطا خواهد کرد(1) و بدیهای شما را بزداید و ببخشد، که خدا افزون‌بخشی بی‌حدّ دارد.180
انفال (8)
29
مفهوم این بخش از آیه به بیان دیگر در آیات 69 عنکبوت(29) ، 17 محمّد(47) و 28 حدید(57) آمده است.