قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ ﴿۱۲۵﴾
[ساحران] گفتند: [باکی نیست] به پیشگاه صاحب‌اختیارمان بازمی‌گردیم(1).165
اعراف (7)
125
در مورد اینکه آیا واقعا فرعون تصمیم خود را در مورد ساحران عملی ساخت یا خیر، قرآن ساکت است. این صحنه در آیات 71 طه(20) و 49 شعراء(26) نیز بیان شده است.
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ ﴿۱۲۶﴾
خشم تو بر ما تنها به این جهت است که به معجزات صاحب‌اختیار خویش - آنگاه که به ما رسید - ایمان آوردیم؛ صاحب‌اختیارا، بر ما شکیبایی و پایداری ببار و در حال تسلیم [در برابر خودت(1)] جان ما را بگیر.165
اعراف (7)
126
برای توجیه افزوده، با آیه 131 بقره(2) مقایسه فرمایید.
وَ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَ تَذَرُ مُوسى وَ قَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ يَذَرَكَ وَ آلِهَتَكَ قالَ سَنُقَتِّلُ أَبْناءَهُمْ وَ نَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ وَ إِنَّا فَوْقَهُمْ قاهِرُونَ ﴿۱۲۷﴾
سران قوم فرعون گفتند: آیا موسی و قومش را رها می‌کنی تا در این سرزمین تبهکاری کنند و [موسی] تو و معبودانت را فروگذارد؟ گفت: پسرانشان را کشته و دخترانشان را زنده رها خواهیم کرد؛ و ما کاملاً بر آنان تسلّط داریم.165
اعراف (7)
127
قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ﴿۱۲۸﴾
موسی به قوم خود گفت: از خدا یاری بخواهید و پایداری کنید؛ زمین ملک خداست؛ هر که از بندگانش را که بخواهد وارث آن خواهد کرد؛ و سرانجام نیک خاصّ پرواپیشگان است.165
اعراف (7)
128
قالُوا أُوذِينا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِيَنا وَ مِنْ بَعْدِ ما جِئْتَنا قالَ عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَ يَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ ﴿۱۲۹﴾
[قومش] گفتند: قبل از آنکه [به رسالت] نزد ما آیی و پس از آنکه آمدی، مورد آزار قرار گرفتیم(1)؛ [موسی] گفت: چه بسا که صاحب‌اختیارتان دشمنان(2) شما را هلاک کند و شما را در این سرزمین جایگزین [آنان] سازد(3) و ببیند چگونه عمل می‌کنید.165
اعراف (7)
129
به آیه 4 قصص(28) توجّه فرمایید.
در مورد کلمه «عدوّ» مفرد و جمع و مثنی و مذکر و مؤنّث یکسان است؛ ولی گاهی آن را جمع می‌بندند و اعداء می‌گویند که در آیات 28 فصلت(41) و 6 احقاف(46) به کار رفته است.
به آیات 136 و 137 اعراف(همین سوره) که تحقّق پیش‌بینی ناشی از توکل موسی(ع) است توجّه فرمایید؛ همچنین آیات 5 و 6 قصص(28) را ملاحظه فرمایید.
وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۳۰﴾
فرعونیان را به خشکسالی و کاهش محصول گرفتار کردیم، بسا که پند پذیرند(1)165
اعراف (7)
130
مصداق قاعده کلی است که در آیات 42 انعام(6)006042 و 94 اعراف(7) بیان شده است.
فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسى وَ مَنْ مَعَهُ أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۱۳۱﴾
چون نیکویی و نعمت به آنان می‌رسید، می‌گفتند: این از [شایستگی] ماست، و چون بدی و بلا به آنان روی می‌آورد، [شومی] آن را به موسی و همراهانش نسبت می‌دادند(1)؛ آگاه باشید که سرنوشتشان در اختیار خداست، ولی بیشترشان نمی‌دانند.166
اعراف (7)
131
«یطّیروا» فعل مضارع مجزوم از باب تفعّل است و در اصل «یتَطَیروا» می‌باشد که «تاء» آن در «طاء» ادغام شده است.
وَ قالُوا مَهْما تَأْتِنا بِهِ مِنْ آيَةٍ لِتَسْحَرَنا بِها فَما نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ ﴿۱۳۲﴾
و گفتند: هر معجزه‌ای برای مسحور کردن ما بیاوری، به تو ایمان نمی‌آوریم(1).166
اعراف (7)
132
به آیات 6 بقره(2) و 14 نمل(27) توجّه فرمایید.
فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آياتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ ﴿۱۳۳﴾
آنگاه [به کیفر انکارشان بلای] طوفان، ملخ، حشره، غوک و [بارانِ] خون بر آنان فرستادیم، در حالی که نشانه‌هایی واضح بودند؛ باز هم سرکشی کردند و گروهی بزهکار بودند.166
اعراف (7)
133
وَ لَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا يا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّكَ بِما عَهِدَ عِنْدَكَ لَئِنْ كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرائِيلَ ﴿۱۳۴﴾
همین که بلا بر آنان روی آورد، گفتند: ای موسی، از صاحب‌اختیار خود بنا به عهدی که با تو دارد، برای ما بخواه [که توجّهی کند] اگر این اضطراب و بلا را از ما برداری، یقیناً به تو ایمان می‌آوریم و دودمان یعقوب را در اختیارت قرار می‌دهیم.166
اعراف (7)
134