لَأَنْتُمْ أَشَدُّ رَهْبَةً فِي صُدُورِهِمْ مِنَ اللَّهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ ﴿۱۳﴾
از آنجا که گروهی هستند که درنمییابند، شما در دل آنان از خدا پرمهابتترید.547
حشر (59)
13
لا يُقاتِلُونَكُمْ جَمِيعاً إِلاَّ فِي قُرىً مُحَصَّنَةٍ أَوْ مِنْ وَراءِ جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَعْقِلُونَ ﴿۱۴﴾
آنان به صورت جمعی با شما نمیجنگند، مگر در دژهای مستحکم یا از پشت دیوارها(1)؛ صلابت [و رَجَزخوانی] بین خودشان سخت است [ولی در برابر شما ضعیف اند]؛ آنان را متّفق میپنداری، در حالی که آرای ایشان مختلف است؛ زیرا گروهی هستند که بیخردند.547
حشر (59)
14
جُدُر: جمع جدار: دیوار.
كَمَثَلِ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ قَرِيباً ذاقُوا وَبالَ أَمْرِهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۵﴾
[داستان آنان] همچون داستان پیشینیانِ نزدیکشان است که وبال رفتار خویش را چشیدند(1)؛ و مجازاتی دردناک [در انتظار] دارند.547
حشر (59)
15
منظور بنیقینقاع است که تیره دیگری از یهودیان مدینه بودند و پس از جنگ بدر، با آنکه پیمان همزیستی مسالمت آمیز با پیامبرص داشتند، به تحریک دورویان مدینه عهدشکنی کردند و پیامبر و مسلمانان را تهدید میکردند و نهایتاً پیامبرص آنان را از مدینه اخراج و به سرزمین اذرعات فرستاد.
كَمَثَلِ الشَّيْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِنْكَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِينَ ﴿۱۶﴾
و همچون داستان شیطان که به انسان گفت: انکار کن؛ و چون انکار ورزید [و سقوط کرد]، گفت: من از تو بَری و بریدهام و از [عقاب] خدا - صاحباختیار جهانیان - میترسم(1).547
حشر (59)
16
مفهوم این آیه با توضیح بیشتر در آیات 48 انفال(8) و 22 ابراهیم(14) آمده است؛ به آیه 120 نساء(4) هم توجّه فرمایید.
فَكانَ عاقِبَتَهُما أَنَّهُما فِي النَّارِ خالِدَيْنِ فِيها وَ ذلِكَ جَزاءُ الظَّالِمِينَ ﴿۱۷﴾
سرانجامِ هر دو این است که هر دو جاودانه در آتشند؛ و کیفر ستمگران همین است.548
حشر (59)
17
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِما تَعْمَلُونَ ﴿۱۸﴾
ای ایمانآوردگان، در برابر خدا پروا کنید و هر کس باید توجّه کند که برای فردا[ی قیامت] چه پیش اندیشی کرده است(1)، و در برابر خدا پروا کنید؛ که خدا به همه کردارتان آگاه است.548
حشر (59)
18
در این رابطه به آیه 110 بقره(2) توجّه فرمایید.
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ ﴿۱۹﴾
همچون کسانی نباشید که خدا را از یاد بردند، خدا هم آنان را نسبت به خودشان به فراموشی انداخت(1) [و فرصتها را به باد دادند]؛ آنان به حقیقت منحرفند.548
حشر (59)
19
در این زمینه به آیات 51 اعراف(7) و 126 طه(20) و 14 سجده(32) و 34 جاثیه(45) توجّه فرمایید.
لا يَسْتَوِي أَصْحابُ النَّارِ وَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفائِزُونَ ﴿۲۰﴾
دوزخیان و بهشتیان هرگز یکسان نیستند؛ تنها بهشتیان کامیابند(1).548
حشر (59)
20
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 18 سجده(32) ، 28 ص(38) و 21 جاثیه(45) آمده است.
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى جَبَلٍ لَرَأَيْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۲۱﴾
اگراین قرآن را بر کوهی نازل میکردیم، مشاهده میکردی که از مهابت خدا(1) فروتن و متلاشی میشد؛ و این مثلها را برای مردم میزنیم(2)، بسا که اندیشه کنند.548
حشر (59)
21
به زیرنویس آیه 28 انبیاء(21) توجّه فرمایید.
برای روشن شدن منظور آیه از این مثل، به آیه 23 زمر(39) توجّه فرمایید.
هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ ﴿۲۲﴾
اوست خدایی که معبودی جز او نیست، دانای نهان و آشکار است و رحمان و رحیم(1).548
حشر (59)
22
در مورد مفهوم رحمان و رحیم، به زیرنویس آیه 2 فصّلت(41) مراجعه فرمایید.