رَبَّنا وَ أَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۸﴾
صاحب‌اختیارا، آنان و پدران [و مادران(1)] و همسران و فرزندان صالحشان را در باغهای جاویدان بهشت که وعده داده‌ای(2)، داخل کن، که فرا دست و فرزانه تویی، تو؛468
غافر (40)
8
بنا به قاعده تغلیب، به ذکر کلمه پدران اکتفا شده است، مثل کلمه والدین در آیه 14 لقمان(31).
وعده حفظ نعمت روابط خانوادگی و خویشاوندی در میان صالحان اهل بهشت را در آیات 22 و 23 رعد(13) ، 74 و 75 فرقان(25) ، 56 یس(36) ، 70 زخرف(43) و 21 طور(52) ملاحظه فرمایید.
وَ قِهِمُ السَّيِّئاتِ وَ مَنْ تَقِ السَّيِّئاتِ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۹﴾
و آنان را از [کیفرِ] بدیها حفظ کن و هر که را در آن روز از [کیفرِ] بدیها نگاه داری، مشمول رحمتت قرار داده‌ای؛ این است همان کامیابی بزرگ.468
غافر (40)
9
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمانِ فَتَكْفُرُونَ ﴿۱۰﴾
انکارورزان را [در دوزخ] ندا می‌دهند که: دشمنی و خشم خدا، سخت‌تر از دشمنی و خشم شما نسبت به خودتان است، چرا که به ایمان فراخوانده می‌شدید، ولی [با دشمنی نسبت به خود] انکار می‌کردید(1).468
غافر (40)
10
علت خشم کافران بر خود اینست که متوجّه می‌شوند خودشان مسبب همه مصایب خود هستند؛ برای درک بهتر مفهوم این آیه، به آیه 22 ابراهیم(14) و قال الشیطان... فلا تلومونی و لوموا انفسکم توجّه و دقت فرمایید.
قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۱۱﴾
می گویند: صاحب‌اختیارا، ما را دو بار میراندی(1) و دو بار زنده کردی(2)، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راه نجاتی هست(3)؟468
غافر (40)
11
یک بار مرده جهل، موضوع آیه 122 انعام(6) و یک بار مرگ در پایان زندگی دنیا.
یک بار با خروج از گور و یک بار با آگاهی در قیامت، موضوع آیات 38 مریم(19) و 47 و 48 زمر(39) و 22 ق(50).
نه، با آیه 11 ملک(67) مقایسه فرمایید.
ذلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَ إِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ ﴿۱۲﴾
این [سرنوشت] از آن جهت است که وقتی خدا به یکتایی یاد می‌شد، انکار می‌کردید و چون به او شرک آورده می‌شد، باور می‌داشتید(1)؛ اینک داوری با خدای والا و بزرگ است.468
غافر (40)
12
مفهوم اکراه انکارورزان از توحید و استقبال از شرک، به بیان دیگر در آیات 46 اسراء(17) ، 34-36 صافات(37) و 45 زمر(39) آمده است.
هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آياتِهِ وَ يُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ رِزْقاً وَ ما يَتَذَكَّرُ إِلاَّ مَنْ يُنِيبُ ﴿۱۳﴾
اوست که نشانه‌های [توان و تدبیر] خود را به شما ارائه می‌دهد(1) و برای شما [با نزول باران] از آسمان(2) روزی می‌فرستد؛ ولی تنها کسانی پند می‌گیرند که [به درگاه خدا] بازآیند.468
غافر (40)
13
پاره‌ای از این نشانه‌های مورد بحث را در آیات 164 بقره(2) ، 190 آل‌عمران(3) و 3 و 4 جاثیه(45) ملاحظه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به بخش میانی آیه 5 جاثیه(45) توجّه فرمایید.
فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ ﴿۱۴﴾
پس خدای را با خلوص اعتقاد بخوانید، هرچند انکارورزان ناخشنود باشند.468
غافر (40)
14
رَفِيعُ الدَّرَجاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلى مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلاقِ ﴿۱۵﴾
درجات [بندگانِ شایسته(1)] را رفعت می‌بخشد و صاحب عرش [تدبیر] است؛ به هر یک از بندگانش که بخواهد، به فرمان خویش وحی(2) می‌فرستد تا [شما را] به روز ملاقات [پروردگارتان(3)] هشدار دهد،468
غافر (40)
15
برای توجیه ترجمه و افزوده، به نیمه دوّم آیه 11 مجادله(58) توجّه فرمایید.
شیخ المفسرین طبرسی در مجمع گفته است: روح در اینجا به معنی وحی است؛ برای تأیید این نظر به آیه 2 نحل(16) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به آیه 8 روم(30) بلقاء ربهم کافرون و 29 هود(11) انهم ملاقوا ربهم و 6 انشقاق(84) توجّه فرمایید.
يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ لا يَخْفى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ ﴿۱۶﴾
روزی که مردم [با همه آثار وجودی‌شان] از پرده برون می‌افتند(1)، هیچ سرّی از آنان بر خدا پوشیده نمی‌ماند؛ امروز حاکمیت [مطلق و بلامعارض] خاصّ کیست؟ خاصّ خدای یگانه قهّار.468
غافر (40)
16
به آیه 9 طارق(86) توجّه فرمایید.
الْيَوْمَ تُجْزى كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ لا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ ﴿۱۷﴾
امروز هر کس در برابر دستاوردش جزا می‌بیند؛ ظلمی در میان نیست؛ که خدا سریع‌الحساب است.469
غافر (40)
17