قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۱۱﴾
می گویند: صاحباختیارا، ما را دو بار میراندی(1) و دو بار زنده کردی(2)، اکنون به گناهان خود معترفیم، آیا راه نجاتی هست(3)؟468
غافر (40)
11
یک بار مرده جهل، موضوع آیه 122 انعام(6) و یک بار مرگ در پایان زندگی دنیا.
یک بار با خروج از گور و یک بار با آگاهی در قیامت، موضوع آیات 38 مریم(19) و 47 و 48 زمر(39) و 22 ق(50).
نه، با آیه 11 ملک(67) مقایسه فرمایید.
ذلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَ إِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ ﴿۱۲﴾
این [سرنوشت] از آن جهت است که وقتی خدا به یکتایی یاد میشد، انکار میکردید و چون به او شرک آورده میشد، باور میداشتید(1)؛ اینک داوری با خدای والا و بزرگ است.468
غافر (40)
12
مفهوم اکراه انکارورزان از توحید و استقبال از شرک، به بیان دیگر در آیات 46 اسراء(17) ، 34-36 صافات(37) و 45 زمر(39) آمده است.
هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آياتِهِ وَ يُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ رِزْقاً وَ ما يَتَذَكَّرُ إِلاَّ مَنْ يُنِيبُ ﴿۱۳﴾
اوست که نشانههای [توان و تدبیر] خود را به شما ارائه میدهد(1) و برای شما [با نزول باران] از آسمان(2) روزی میفرستد؛ ولی تنها کسانی پند میگیرند که [به درگاه خدا] بازآیند.468
غافر (40)
13
پارهای از این نشانههای مورد بحث را در آیات 164 بقره(2) ، 190 آلعمران(3) و 3 و 4 جاثیه(45) ملاحظه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به بخش میانی آیه 5 جاثیه(45) توجّه فرمایید.
فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ ﴿۱۴﴾
پس خدای را با خلوص اعتقاد بخوانید، هرچند انکارورزان ناخشنود باشند.468
غافر (40)
14
رَفِيعُ الدَّرَجاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلى مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلاقِ ﴿۱۵﴾
درجات [بندگانِ شایسته(1)] را رفعت میبخشد و صاحب عرش [تدبیر] است؛ به هر یک از بندگانش که بخواهد، به فرمان خویش وحی(2) میفرستد تا [شما را] به روز ملاقات [پروردگارتان(3)] هشدار دهد،468
غافر (40)
15
برای توجیه ترجمه و افزوده، به نیمه دوّم آیه 11 مجادله(58) توجّه فرمایید.
شیخ المفسرین طبرسی در مجمع گفته است: روح در اینجا به معنی وحی است؛ برای تأیید این نظر به آیه 2 نحل(16) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، به آیه 8 روم(30) بلقاء ربهم کافرون و 29 هود(11) انهم ملاقوا ربهم و 6 انشقاق(84) توجّه فرمایید.
يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ لا يَخْفى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ ﴿۱۶﴾
روزی که مردم [با همه آثار وجودیشان] از پرده برون میافتند(1)، هیچ سرّی از آنان بر خدا پوشیده نمیماند؛ امروز حاکمیت [مطلق و بلامعارض] خاصّ کیست؟ خاصّ خدای یگانه قهّار.468
غافر (40)
16
به آیه 9 طارق(86) توجّه فرمایید.
الْيَوْمَ تُجْزى كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ لا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ ﴿۱۷﴾
امروز هر کس در برابر دستاوردش جزا میبیند؛ ظلمی در میان نیست؛ که خدا سریعالحساب است.469
غافر (40)
17
وَ أَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَناجِرِ كاظِمِينَ ما لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَ لا شَفِيعٍ يُطاعُ ﴿۱۸﴾
به آنان در مورد روز قریب [الوقوع رستاخیز(1)] هشدار بده، آنگاه که [از شدّت وحشت] جانها به گلوگاه(2) میرسد، در حالی که سرشار از اندوه شدهاند؛ [در آن روز] ستمگران نه دوستی مهربان دارند و نه کمک کاری که گفتارش پذیرفته شود.469
غافر (40)
18
به آیه 6 و 7 معارج(70) توجّه فرمایید.
حناجر: جمع حنجره: حلقوم، گلوگاه.
يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ ﴿۱۹﴾
[خدا] حرکات شرربار چشمها و آنچه سینهها[شان] نهان داشته میداند(1).469
غافر (40)
19
مفهوم نیمه دوّم آیه به بیان دیگر در آیات 10 رعد(13) ، 7 طه(20) ، 16 ق(50) و 13 ملک(67) آمده است.
وَ اللَّهُ يَقْضِي بِالْحَقِّ وَ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَقْضُونَ بِشَيْءٍ إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۲۰﴾
خدا به حق حکم میکند(1) و معبودانی که [مشرکان] به جای خدا [صاحباختیار خود] میخوانند(2)، هیچ گونه حکم [برحق]ی ندارند؛ خداست که شنوا و بیناست.469
غافر (40)
20
به آیه 23 اسراء(17) و قضی ربک الا تعبدوا الا ایاه توجّه فرمایید.
به آیه 116 نساء(4) و زیرنویس مربوطه توجّه فرمایید.