وَ لَهَدَيْناهُمْ صِراطاً مُسْتَقِيماً ﴿۶۸﴾
و حتماً به راهی راست(1) هدایتشان میکردیم.89
نساء (4)
68
برای شناخت سریعتر راه راست، به زیرنویس آیه 153 انعام(6) در مورد ده فرمان قرآنی مراجعه فرمایید.
وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِيقاً ﴿۶۹﴾
آنان که از خدا و رسول اطاعت کنند، [در بهشت] با کسانی که خدا به آنان موهبت داده است، از پیامبران و راستی پیشگان و گواهان و شایستگان [همنشین] خواهند بود که نیکورفیقانی هستند(1).89
نساء (4)
69
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 9 عنکبوت(29) آمده است؛ و نیز مفهوم دو آیه 68 و 69 در آیات 6 و 7 فاتحه(1) آمده است.
ذلِكَ الْفَضْلُ مِنَ اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ عَلِيماً ﴿۷۰﴾
این برتری از ناحیه خداست؛ و خدا به عنوان آگاه [به احوال بندگان]، کافی است.89
نساء (4)
70
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُباتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعاً ﴿۷۱﴾
ای ایمانآوردگان(1)، احتیاط و آمادگی خود را [در برابر دشمن] حفظ کنید و [بسته به شرایط] گروه گروه(2) یا دسته جمعی [برای مقابله] حرکت کنید.89
نساء (4)
71
به زیرنویس آیه 29 نساء(4) و زیرنویس اول آیه 267 بقره(2) مراجعه فرمایید.
ثُبات: جمع ثُبَه از ماده ثبی: گروه.
وَ إِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَيُبَطِّئَنَّ فَإِنْ أَصابَتْكُمْ مُصِيبَةٌ قالَ قَدْ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيَّ إِذْ لَمْ أَكُنْ مَعَهُمْ شَهِيداً ﴿۷۲﴾
در میان شما افرادی هستند که [در کارزار] قاطعیت ندارند؛ و اگر آسیبی به شما برسد، [هر کدام از آنان] میگوید: خدا به من رحم کرد که همراهشان نبودم.89
نساء (4)
72
وَ لَئِنْ أَصابَكُمْ فَضْلٌ مِنَ اللَّهِ لَيَقُولَنَّ كَأَنْ لَمْ تَكُنْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُ مَوَدَّةٌ يا لَيْتَنِي كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً ﴿۷۳﴾
و اگر از جانب خدا [پیروزی و] افزونبخشی بر شما رسد، گویی هیچ [ارتباط و] دوستی میان شما و او نبوده، خواهد گفت: ای کاش من هم با آنان میبودم تا به کامیابی بزرگی دست مییافتم.89
نساء (4)
73
فَلْيُقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا بِالْآخِرَةِ وَ مَنْ يُقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً ﴿۷۴﴾
کسانی که زندگانی دنیا را در مقابل [به دست آوردن] زندگی آخرت میفروشند، باید در راه خدا بجنگند؛ و هر که در راه خدا جنگ کند، چه کشته شود و چه پیروز، پاداشی بزرگ به او خواهیم داد(1).89
نساء (4)
74
به آیات 111 توبه(9) و 23 احزاب(33) توجّه فرمایید.
وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيراً ﴿۷۵﴾
چرا در راه خدا و [به خاطر نجات] مردان و زنان و کودکانِ(1) تحت فشار و مقهور، جنگ نمیکنید که میگویند: صاحباختیارا، ما را از این شهر که مردمش ستمگرند خارج ساز و از جانب خود برای ما کارساز و یاوری قرار بده؟90
نساء (4)
75
ولدان: جمع ولید: کودکان.
الَّذِينَ آمَنُوا يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِياءَ الشَّيْطانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعِيفاً ﴿۷۶﴾
مؤمنان در راه خدا جنگ میکنند؛ و انکارورزان در راه طاغوتها [و امرای خودکامه]، پس با هواداران شیطان [و طاغوتها] جنگ کنید که نیرنگ شیطان رنگ باختنی است.90
نساء (4)
76
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلى أَجَلٍ قَرِيبٍ قُلْ مَتاعُ الدُّنْيا قَلِيلٌ وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى وَ لا تُظْلَمُونَ فَتِيلاً ﴿۷۷﴾
آیا توجّه نکردی به کسانی که [چون در مکه] به آنان گفته شد: [فعلاً] دست [از جنگ] بازدارید و نماز برپا دارید و زکات بپردازید [ناراحت شدند]، ولی چون جنگ [بدر] بر آنان مقرّر شد، گروهی از آنان از مردم [مهاجم] میترسیدند، همچون ترس از خدا، حتّی بیشتر(1)؛ و میگفتند: صاحباختیارا، چه شد که جنگ را بر ما مقرّر داشتی؟ چرا مدّت کمی [برنامهی] ما را به تأخیر نینداختی؟ بگو: برخورداری زندگی دنیا ناچیز است، و آخرت برای پرواپیشگان بهتر [و پاینده تر] است(2)؛ و [آنجا] مورد کمترین(3) ستمی قرار نخواهید گرفت.90
نساء (4)
77
مفهوم جمله اخیر این است که چون صدمه از مردم را نقد میدیدند و عقوبت خدا را نسیه، ترسشان از مردم بیشتر بود.
ملاحظه میشود که واژه «متّقیان» در اینجا معرف کسانی است که در صورت لزوم، برای به کرسی نشاندن حق و دفع ظلم، وارد صحنه مبارزه میشوند. بنابراین «تقوی» فقط به معنی پرهیز از امور ناشایسته نیست.
فتیل در اصل به معنی تابیده است و به نخ بسیار نازکی که در شیار هسته خرما قرار گرفته نیز میگویند، و به طوری که راغب گفته است اشیاء حقیر را بدان مثل میزنند.