أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ ﴿۸﴾
آیا کسی که رفتار زشتش در نظرش آراسته شده(1) و آن را نیکو میپندارد [همچون کسی است که واقعبین است]؛ خدا هر که را بخواهد، گمراه کند(2) و هر که را بخواهد [و شایسته بیند]، هدایت کند(3)؛ مباد وجود تو به خاطر دریغ و اندوه بر آنان تباه گردد(4)؛ که خدا به آنچه میکنند داناست.435
فاطر (35)
8
به آیه 25 فصلت(41) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
به آیه 34 غافر(40) کذلک یضل اللّه من هو مسرف مرتابتوجّه فرمایید؛ در آیات 27 ابراهیم(14) و 74 غافر(40) هم به ترتیب تصریح شده که خدا ظالمان و انکارورزان را گمراه میکند.
به آیه 27 رعد(13) و یهدی الیه من اناب توجّه فرمایید؛ و برای توضیح بیشتر و کامل تر، به زیرنویس سوّم آیه 142 بقره(2) مراجعه فرمایید.
موضوع دردمندی پیامبرص نسبت به مشکلات مردم، در آیات 6 کهف(18) و 3 شعراء(26) نیز آمده است و در آیه 128 توبه(9) نیز توضیح کلیتر داده شده است.
وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ ﴿۹﴾
خداست که بادها را فرستاد، آنگاه [بادها] ابری را برانگیزند و ابرها را به سرزمین[های] خزانزده و خشک میرانیم و زمین را پس از خزان و خشکیاش، بدان حیات میبخشیم؛ تجدیدِ حیات [انسانها نیز] چنین است.435
فاطر (35)
9
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ ﴿۱۰﴾
هر که خواهان عزّت است، عزّت به تمامی دست خداست(1)؛ گفتار شایسته، به سوی او اوج میگیرد و عمل شایسته آن [گفتار] را رفعت میبخشد(2)؛ و آنان که با دسیسه به تبهکاری میپردازند(3)، مجازاتی سخت [در انتظار] خواهند داشت؛ و [نهایتاً] دسیسه آنان تباه خواهد شد.435
فاطر (35)
10
به آیه 139 نساء(4) توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم این بخش از آیه به بیان دیگر در آیات 81 و 82 مریم(19) آمده است.
به آیه 24 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
مصداق آن را در آیات 33 سبأ(34) و 22 و 23 نوح(71) ملاحظه فرمایید.
وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْواجاً وَ ما تَحْمِلُ مِنْ أُنْثى وَ لا تَضَعُ إِلاَّ بِعِلْمِهِ وَ ما يُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَ لا يُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلاَّ فِي كِتابٍ إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿۱۱﴾
خدا شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، آنگاه شما را به صورت زوجها[ی مرد و زن] درآورد؛ و بارداری و وضع حمل هر مادهای با آگاهی اوست؛ و عمر طولانی به هیچ سالخوردهای داده نشود و از عمرش کاسته نگردد، مگر اینکه در کتاب [علم خدا] ثبت شده، که این [کار] بر خدا آسان است.435
فاطر (35)
11
وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۲﴾
دو دریا که یکی شیرین و تشنگیزداست و آشامیدنش گوارا است و دیگری شور و تلخ، یکسان نیستند؛ و[لی] از هر یک ماهی تازه میخورید و زیوری برای آراستن خود از آن بیرون میآورید؛ و کشتیها را در آن میبینی که [سینه امواج را] میشکافند تا از افزونبخشی خدا [روزی] بجویید، و بسا که سپاس دارید.436
فاطر (35)
12
يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ ما يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ ﴿۱۳﴾
با تغییر تدریجی فصول،] شب را در روز میکشاند و روز را در شب، و خورشید و ماه را در خدمت [شما] گماشت(1) که هر یک تا سرآمد معینی روان است(2)؛ این است خدا، صاحباختیار شما که فرمانروایی خاصّ اوست؛ و کسانی که به جای او [آنان را به راز و نیاز] میخوانید، کمترین(3) اختیاری [در برابر خدا] ندارند(4).436
فاطر (35)
13
برای توجیه افزوده، به آیات 33 ابراهیم(14) و 12 نحل(16) توجه فرمایید.
به آیات 1 و 2 تکویر(81) توجّه فرمایید.
قطمیر به معنی پوسته نازک روی هسته خرماست و به طوری که راغب گفته، مثلی است برای بیان چیز کم و بیارزش. این کلمه همین یک بار در قرآن به کار رفته است.
اشاره به همان موضوع آیه 116 نساء(4) است..
إِنْ تَدْعُوهُمْ لا يَسْمَعُوا دُعاءَكُمْ وَ لَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجابُوا لَكُمْ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَ لا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ﴿۱۴﴾
اگر بخوانیدشان، نمیشنوند؛ و به فرض اینکه بشنوند، پاسخ شما را نمیدهند(1)؛ و روز رستاخیز بندگی شما را نسبت به خودشان انکار میکنند(2)؛ و هیچ کس همچون [خدای] آگاه، تو را [از حقیقت امور] باخبر نخواهد کرد.436
فاطر (35)
14
آیات 109 مائده(5) ، 29 یونس(10) ، 14 رعد(13) و 5 احقاف(46) را ملاحظه نمایید.
به بخش پایانی آیات 28 یونس(10) و 63 قصص(28) و نیز برای روشنتر شدن، به آیه 166 بقره(2) توجّه فرمایید.
يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۱۵﴾
ای مردم، شما همه نیازمند خدایید؛ و [تنها] خداست که بینیاز و شایسته ستایش است(1).436
فاطر (35)
15
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 8 ابراهیم(14) آمده است.
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ ﴿۱۶﴾
اگر بخواهد، شما را [از میان] میبرد و خلق جدیدی میآورد(1)؛436
فاطر (35)
16
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 133 انعام(6) آمده است.
وَ ما ذلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ ﴿۱۷﴾
و این [کار] بر خدا دشوار نیست.436
فاطر (35)
17