يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۱۰۶﴾
[این مجازات] روزی [خواهد بود] که چهره‌هایی سپید و چهره‌هایی سیاه می‌شوند(1)؛ آنگاه [به] سیه رویان [خواهند گفت:] چگونه پس از ایمان به راه انکار رفتید؟ پس به سزای انکارتان مجازات را بچشید.63
آل‌عمران (3)
106
یکی از موجبات سیاه‌رویی را در قیامت، در آیه 60 زمر(39) و مورد عمومی آن را در آیه 27 یونس(10) ملاحظه فرمایید. ضمناً معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 22-24 قیامت(75) و 38-40 عبس(80) آمده است.
وَ أَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَتِ اللَّهِ هُمْ فِيها خالِدُونَ ﴿۱۰۷﴾
و امّا سپیدرویان [در بهشت] جاودانه در رحمت خدا خواهند بود.63
آل‌عمران (3)
107
تِلْكَ آياتُ اللَّهِ نَتْلُوها عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَ مَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْماً لِلْعالَمِينَ ﴿۱۰۸﴾
این آیات خداست(1) که به حق بر تو می‌خوانیم؛ و خدا هیچ ستمی را بر جهانیان نمی‌خواهد.63
آل‌عمران (3)
108
به زیرنویس آیه 1 رعد(13) مراجعه فرمایید.
وَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ ﴿۱۰۹﴾
هر چه در آسمانها و زمین است متعلّق به خداست؛ و همه کارها به او بازگردانده می‌شود.64
آل‌عمران (3)
109
كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ ﴿۱۱۰﴾
شما نیکوترین مردمی هستید که به جهان عرضه شدید، [زیرا یکدیگر را] به رفتار شایسته فرا می‌خوانید و از ناپسند بازمی‌دارید(1) و به خدا ایمان دارید؛ و اگر اهل‌کتاب [نیز] ایمان می‌آوردند، به سود آنان بود؛ و[لی] برخی از آنان با ایمانند و بیشترشان منحرفند.64
آل‌عمران (3)
110
در قرآن، اصطلاح «بهترین امّت» تنها در مورد گروهی که به امر معروف و نهی از منکر توجّه دارند و در مواقع ضروری خود را کنار نمی‌کشند به کار رفته است که اهمیت این حسنه بزرگ را نشان می‌دهد.
لَنْ يَضُرُّوكُمْ إِلاَّ أَذىً وَ إِنْ يُقاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبارَ ثُمَّ لا يُنْصَرُونَ ﴿۱۱۱﴾
هرگز به شما(1) گزندی نرسانند، مگر آزار اندکی؛ و اگر با شما به جنگ برخیزند، در مقابل شما به عقب بازمی‌گردند؛ آنگاه [نیز] مورد یاری قرار نخواهند گرفت.64
آل‌عمران (3)
111
ضمیر «کم، شما» به مسلمین بازمی‌گردد که آنان را در آیه قبل 110 آل‌عمران(3) «بهترین امّت» نامید.
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا يَكْفُرُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِياءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا يَعْتَدُونَ ﴿۱۱۲﴾
هر جا که دیده شوند، محکوم به ذلّت و درماندگی‌اند، مگر با داشتن ارتباطی [شایسته] با خدا و مردم و به خشم خدا گرفتار شده‌اند و [سرنوشت] درماندگی بر آنها مقرّر شد؛ زیرا به سبب نافرمانی و تجاوزشان، آیات خدا را انکار می‌کردند و پیامبران را به ناحق می‌کشتند(1).64
آل‌عمران (3)
112
از مقایسه با نیمه دوّم آیه 61 بقره(2) روشن می‌شود که این آیه درباره یهود است.
لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ ﴿۱۱۳﴾
اهل‌کتاب [همه] یکسان نیستند؛ [برخی از آنان] گروهی به پاخاسته‌اند و در ساعات(1) شب به تلاوت آیات خدا مشغولند و [در مقابل عظمت او] سر به خاک می‌سایند؛64
آل‌عمران (3)
113
آناء: جمع اِنْی: ساعاتی از شب.
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۱۱۴﴾
به خدا و روز واپسین باور دارند و به رفتار شایسته فرا می‌خوانند و از ناپسند بازمی‌دارند(1) و در نیکوییها شتاب می‌ورزند و در شمار شایستگانند.64
آل‌عمران (3)
114
ملاحظه می‌شود که در این آیه، «شایستگانِ اهل‌کتاب» را همچون «بهترین امّت» مسلمین که در آیات 104 و 110 آل‌عمران(همین سوره) مطرح شده، توصیف کرده است.
وَ ما يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَنْ يُكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ ﴿۱۱۵﴾
هر کار نیکویی انجام دهند، هرگز درباره آن مورد ناسپاسی قرار نخواهند گرفت، که خدا به [حال] پرواپیشگان آگاه است.64
آل‌عمران (3)
115