فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ما هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُرِيدُ أَنْ يَتَفَضَّلَ عَلَيْكُمْ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَأَنْزَلَ مَلائِكَةً ما سَمِعْنا بِهذا فِي آبائِنَا الْأَوَّلِينَ ﴿۲۴﴾
سران قومش که انکار می‌ورزیدند، گفتند: این [مرد] جز بشری همچون شما نیست که می‌خواهد بر شما سروری کند؛ اگر خدا می‌خواست فرشتگانی نازل می‌کرد؛ ما این [ادّعا] را از نیاکانمان نشنیده‌ایم(1).343
مؤمنون (23)
24
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 7 و 21 فرقان(25) آمده و پاسخ تصوّرات جاهلانه آنها در آیات 43 نحل(16) و 7 و 8 انبیاء(21) آمده است.
إِنْ هُوَ إِلاَّ رَجُلٌ بِهِ جِنَّةٌ فَتَرَبَّصُوا بِهِ حَتَّى حِينٍ ﴿۲۵﴾
او فقط مردی است که [عارضه] جنون در [وجود] اوست؛ یک چند چشم به راه [حوادثی] برایش باشید.343
مؤمنون (23)
25
قالَ رَبِّ انْصُرْنِي بِما كَذَّبُونِ ﴿۲۶﴾
[نوح] گفت: صاحب‌اختیارا، مرا در برابر تکذیب آنان یاری کن.343
مؤمنون (23)
26
فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ ﴿۲۷﴾
به او وحی کردیم: کشتی را زیر نظر ما و طبق وحی ما بساز و چون(1) فرمان ما فرا رسید و چشمه فوران کرد(2)، از هر یک [از دامها] یک زوج [نر و ماده(3)] همراه خانواده‌ات در کشتی سوار کن، به جز کسی از آنان که فرمان مجازات در مورد او از قبل مقدّر شده است(4)؛ و درباره ستمگران از من درخواستی مکن، که همه غرق خواهند شد.343
مؤمنون (23)
27
دو واژه «إذ» و «إذا» هر دو به معنی «هنگامی که» است، با این تفاوت که «اذ» مربوط به گذشته، و «اذا» مربوط به آینده می‌باشد.
به زیرنویس اوّل آیه 40 هود(11) مراجعه فرمایید.
به زیرنویس دوّم آیه 40 هود(11) توجّه فرمایید.
منظور از «قول» در اینجا فرمان مجازات خداست، برای روشن شدن آن با آیه 16 اسراء(17) مقایسه فرمایید؛ این فرمان مجازات در آیات 18 اعراف(7) ، 42 و 43 حجر(15) و 85 ص(38) آمده است.
فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۲۸﴾
و هنگامی که تو و همراهانت بر کشتی قرار گرفتید، بگو: سپاس(1) خاصّ خداست که ما را از [آسیب] ستمگران نجات داد.344
مؤمنون (23)
28
حمد در زبان عرب به معنای سپاس و ستایش - هر دو - آمده است؛ سپاس در برابر نعمت و ستایش در برابر کمالات ذاتی او. برای توضیح بیشتر به زیرنویس آیه 34 فاطر(35) مراجعه فرمایید.
وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ ﴿۲۹﴾
و بگو: صاحب‌اختیارا، مرا در جایگاهی مبارک فرود آر، که بهتر از همه اسکان می‌بخشی.344
مؤمنون (23)
29
إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ ﴿۳۰﴾
در این [ماجرا] نشانه‌هایی است و مسلّماً [همه را] به آزمون می‌گیریم(1).344
مؤمنون (23)
30
به آیه 155 بقره(2) و 35 انبیاء(21) توجّه فرمایید.
ثُمَّ أَنْشَأْنا مِنْ بَعْدِهِمْ قَرْناً آخَرِينَ ﴿۳۱﴾
آنگاه از پی آنان نسل دیگری پدید آوردیم(1).344
مؤمنون (23)
31
منظور طایفه عاد است که پس از قوم نوح می‌زیستند و پیامبرشان هود بود؛ به آیات 116-124 شعراء(26) توجّه فرمایید.
فَأَرْسَلْنا فِيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ أَ فَلا تَتَّقُونَ ﴿۳۲﴾
و در میان آنان رسولی از خودشان فرستادیم که خدای را بندگی کنید، هیچ معبودی جز او ندارید؛ آیا پروا نمی‌کنید؟344
مؤمنون (23)
32
وَ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ الْآخِرَةِ وَ أَتْرَفْناهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا ما هذا إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَ يَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ ﴿۳۳﴾
سران قومش که انکار می‌ورزیدند و دیدار آخرت را دروغ می‌شمردند و در زندگی دنیا فرصت عیاشی به آنان داده بودیم، گفتند: این [مرد] جز بشری همچون شما نیست، که غذا می‌خورد از آنچه شما می‌خورید و می‌آشامد از آنچه شما می‌آشامید؛344
مؤمنون (23)
33