وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ ﴿۷﴾
قبل از تو هم [هیچ پیامبری] نفرستادیم مگر مردانی را که به آنان وحی می‌کردیم [و هیچ کدام فرشته نبودند(1)]؛ اگر نمی‌دانید، از علمای اهل‌کتاب(2) بپرسید.322
انبیاء (21)
7
پاسخ به گفتار منکران است که در آیات 24 مؤمنون(23) و 21 فرقان(25) آمده است.
منظور از «ذکر» در اینجا تورات است و منظور از «اهل ذکر» علمای اهل‌کتاب تورات، ابتدا به آیه 48 انبیاء(همین سوره) و بعد به آیه 105 آن توجّه فرمایید. برای روشن‌تر شدن موضوع آیه، باید توجه کنیم که سؤال منکران این بوده که: هل هذا الا بشر مثلکم (آیه 3 انبیاء(همین سوره)) و پرسش از اهل ذکر، مربوط به این امر است که آیا پیامبران گذشته (مانند ابراهیم، اسحاق، یعقوب، یوسف و جز ایشان) مردانی از جنس بشر بودند یا تنها محمد(ص) است که با وجود بشر بودن ادعای رسالت می‌کند - آیه بعدی (آیه 8 انبیاء) مؤید این موضوع است - و افراد صلاحیت دار برای پاسخ این سؤال علمای تورات بودند که به بشر بودن انبیاء گذشته اذعان داشتند. برای روشن‌تر شدن به آیات 94 و 95 اسراء(17) هم توجّه فرمایید. لازم به ذکر است که قرآن در موارد دیگری جز موضوع بشر بودن انبیاء سلف، مردم را به علمای اهل‌کتاب ارجاع نداده است.
وَ ما جَعَلْناهُمْ جَسَداً لا يَأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ ما كانُوا خالِدِينَ ﴿۸﴾
آنان را به گونه‌ای نیافریده بودیم که نیازمند خوردن غذا نباشند(1)، و عمر جاودانه هم نداشتند.322
انبیاء (21)
8
پاسخ گفتار منکران است که در آیه 7 فرقان(25) آمده است.
ثُمَّ صَدَقْناهُمُ الْوَعْدَ فَأَنْجَيْناهُمْ وَ مَنْ نَشاءُ وَ أَهْلَكْنَا الْمُسْرِفِينَ ﴿۹﴾
آنگاه وعده [خود] را به آنان به تحقّق رساندیم(1)، و پیامبران را با هر که خواستیم نجات دادیم(2) و اسرافکاران را هلاک کردیم.322
انبیاء (21)
9
این وعده را در آیات 103 یونس(10) و 171-173 صافات(37) ملاحظه فرمایید.
و موارد آن را در آیات 58 ، 66 و 94 هود(11) ملاحظه فرمایید.
لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فِيهِ ذِكْرُكُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ ﴿۱۰﴾
[اینک] بر شما کتابی نازل کردیم که در آن تذکر [و بیداری برای] شماست؛ آیا خردورزی نمی‌کنید؟322
انبیاء (21)
10
وَ كَمْ قَصَمْنا مِنْ قَرْيَةٍ كانَتْ ظالِمَةً وَ أَنْشَأْنا بَعْدَها قَوْماً آخَرِينَ ﴿۱۱﴾
چه بسیار شهرهایی(1) را که [مردمش] ستمگر بودند، در هم شکستیم و پس از آنها گروهی دیگر پدید آوردیم(2).323
انبیاء (21)
11
به زیرنویس دوم آیه 58 بقره(2) مراجعه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 17 اسراء(17) ، 45 حج(22) و 8 طلاق(65) آمده است.
فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها يَرْكُضُونَ ﴿۱۲﴾
همین که سختگیری ما را احساس کردند، [به خیال خود] از آن می‌گریختند.323
انبیاء (21)
12
لا تَرْكُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلى ما أُتْرِفْتُمْ فِيهِ وَ مَساكِنِكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْئَلُونَ ﴿۱۳﴾
مگُریزید و به وسایل عیاشی و خانه‌های خویش بازگردید، بسا که [زیردستان برای کسب تکلیف] سراغ شما را می‌گیرند!323
انبیاء (21)
13
قالُوا يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ ﴿۱۴﴾
گفتند: وای بر ما که ستمگر بودیم.323
انبیاء (21)
14
فَما زالَتْ تِلْكَ دَعْواهُمْ حَتَّى جَعَلْناهُمْ حَصِيداً خامِدِينَ ﴿۱۵﴾
گفتارشان پیوسته همین بود تا اینکه آنها را دِرو و خاموش کردیم.323
انبیاء (21)
15
وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبِينَ ﴿۱۶﴾
آسمان و زمین و مابین آنها را به بازیچه نیافریده‌ایم.323
انبیاء (21)
16