وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا نُؤْمِنُ بِما أُنْزِلَ عَلَيْنا وَ يَكْفُرُونَ بِما وَراءَهُ وَ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِما مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِياءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ﴿۹۱﴾
و چون به آنان گفته شود: به قرآنی که خدا نازل کرده است ایمان آورید، می‌گویند: [تنها] به تورات که بر خود ما نازل شده است ایمان داریم و غیر آن را انکار می‌کنند؛ در حالی که قرآن سخنی است حق و کتاب آنان را تصدیق می‌کند؛ به آنان بگو: اگر شما [واقعاً به کتاب خود] ایمان دارید، چگونه در گذشته پیامبران خدا را به قتل می‌رساندید.14
بقره (2)
91
وَ لَقَدْ جاءَكُمْ مُوسى بِالْبَيِّناتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنْتُمْ ظالِمُونَ ﴿۹۲﴾
موسی نشانه‌های روشن برای [هدایت] شما آورده(1)، [با این همه] شما ستمگرانه در غیابش(2) گوساله را [به پرستش] گرفتید(3)14
بقره (2)
92
این نشانه‌ها را در آیات 107 و 108 اعراف(7) و 63 شعراء(26) ملاحظه فرمایید.
بعد از رفتن موسی به کوه طور؛ به آیه 51 بقره(2) مراجعه فرمایید.
شرح کامل این ماجرا را در آیات 83 تا 98 طه(20) ملاحظه فرمایید.
وَ إِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اسْمَعُوا قالُوا سَمِعْنا وَ عَصَيْنا وَ أُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ قُلْ بِئْسَما يَأْمُرُكُمْ بِهِ إِيمانُكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ ﴿۹۳﴾
[به یاد آرید] هنگامی که کوه طور را بر فرازتان افراشتیم و از شما پیمان گرفتیم که: آنچه [از احکام تورات(4)] به شما داده‌ایم، جدّی بگیرید و [به کلام خدا] گوش فرا دهید(5)؛ گفتند: شنیدیم و نافرمانی کردیم و بر اثر کفرورزیشان، [مِهر] گوساله در دلشان سرشته شد؛ [به آنان] بگو: اگر [دعوی] ایمان دارید، ایمانتان فرمانهای بدی به شما می‌دهد.14
بقره (2)
93
از نظر توجیه افزوده، با آیه 145 اعراف(7) مقایسه فرمایید.
اشاره به ده فرمان است که در آیات 83 و 84 بقره(همین سوره) آمده است.
قُلْ إِنْ كانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِنْدَ اللَّهِ خالِصَةً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۹۴﴾
بگو: اگر [بهشت و] سرای آخرت نزد خدا ویژه شماست نه سایر مردم(1)، پس آرزوی مرگ کنید، اگر راست می‌گویید.15
بقره (2)
94
با آیه 111 بقره(2) مقایسه فرمایید. ضمناً آیه مورد بحث نظیر آیه 6 جمعه(62) می‌باشد.
وَ لَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ﴿۹۵﴾
[ولی] آنان به خاطر رفتار گذشته خود هرگز آرزوی مرگ نخواهند کرد؛ و خدا به [حال] ستمگران داناست.15
بقره (2)
95
وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى حَياةٍ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ يُعَمَّرَ وَ اللَّهُ بَصِيرٌ بِما يَعْمَلُونَ ﴿۹۶﴾
بی‌تردید آنان را حریص‌ترین مردم به زندگی خواهی یافت و [حتّی حریص تر] از مشرکان؛ هر یک از آنها دوست دارد کاش به او هزار سال عمر داده شود، با آنکه زندگی دیرپا یافتن هم او را از مجازات دور نخواهد ساخت(1)؛ و خدا به آنچه می‌کنند بیناست.15
بقره (2)
96
معنی و مفهوم این عبارت به بیان دیگری در آیات 205-207 شعراء(26) آمده است.
قُلْ مَنْ كانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُدىً وَ بُشْرى لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۹۷﴾
بگو: هر که جبرئیل را دشمن می‌دارد، [آگاه باشد که] او برابر اذن خدا قرآن را به قلب تو نازل کرده است(1) که کتب پیش از خود(2) را تصدیق می‌کند و برای افراد با ایمان راهنما و بشارت است.15
بقره (2)
97
تناقضی با آنچه در آیات 123 نحل(16) ، 31 فاطر(35) و... در مورد عامل نزول وحی بر پیامبر(ص) آمده، ندارد؛ چرا ؟
واژه «یدیه» در آیه، در اصل «یدینه» بوده که نون تثنیه طبق قاعده به علّت اضافه شدن به ضمیر حذف شده است. این واژه در آیات 3 آل‌عمران(3) ، 46 و 48 مائده(5) ، 92 انعام(6) ، 37 یونس(10) و چند آیه دیگر از همین مقوله است.
مَنْ كانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جِبْرِيلَ وَ مِيكالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكافِرِينَ ﴿۹۸﴾
هر که دشمن خدا و فرشتگان و رسولان او و جبرئیل و میکائیل باشد، [بداند که] خدا دشمن انکارورزان است.15
بقره (2)
98
وَ لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ آياتٍ بَيِّناتٍ وَ ما يَكْفُرُ بِها إِلاَّ الْفاسِقُونَ ﴿۹۹﴾
محقّقاً آیات روشنگری بر تو نازل کردیم؛ و جز منحرفان کسی نسبت به آنان انکار نمی‌ورزد.15
بقره (2)
99
أَ وَ كُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَرِيقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يُؤْمِنُونَ ﴿۱۰۰﴾
چرا هر گاه پیمانی بستند، گروهی از آنها آن را پشت سر افکندند [و پیمان شکستند(1)؟ نه تنها عهد شکستند،] بلکه بیشترشان ایمان نمی‌آورند.15
بقره (2)
100
بیان عهدشکنی در برابر پیامبرص است؛ به آیات 55 و 56 انفال(8) توجّه فرمایید.