لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۲۸۴﴾
هر چه [و هر که(1)] در آسمانها و زمین است متعلّق به خداست؛ و آنچه در ضمیر شماست، چه آشکار کنید و چه نهان، خدا شما را برای آن به حساب می‌کشد(2)؛ آنگاه هر که را بخواهد [و شایسته بداند]، می‌بخشد(3) و هر که را بخواهد [و سزاوار ببیند]، مجازات خواهد کرد(4)؛ و خدا بر هر کاری تواناست.49
بقره (2)
284
برای توجیه افزوده، به آیه 19 انبیاء(21) توجّه فرمایید.
به آیه 9 طارق(86) توجّه فرمایید.
خواست خدا در چنین مواردی قانونمند است و بستگی به روش خود انسانها دارد؛ برای روشن‌تر شدن، به چند آیه از آیات زیر توجّه فرمایید: 29 انفال(8) ، 82 طه(20) ، 22 نور(24) ، مجموعه دو آیه 70 و 71 احزاب(33) ، 31 احقاف(46) ، 34 محمّد(47) ، 28 حدید(57) ، مجموعه دو آیه 11 و 12 صف(61) ، 17 تغابن(64) و مجموعه سه آیه 2-4 نوح(71).
قانونمندی خواست خدا را در این مورد در زیرنویس اوّل آیه 40 مائده(5) ملاحظه فرمایید.
آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ ﴿۲۸۵﴾
رسول به آنچه از صاحب‌اختیارش به او نازل شده است باور دارد و مؤمنان [نیز]؛ همه به خدا و فرشتگان و کتابها و رسولانش باور دارند؛ [زبان حالشان این است که:] تفاوتی میان هیچ یک از رسولانش قائل نیستیم(1)؛ و گفتند: [حکم خدا را] شنیدیم و اطاعت کردیم؛ صاحب‌اختیارا، آمرزش تو را خواستاریم(2)، که سرانجام در پیشگاه توست.49
بقره (2)
285
موضوع فرق نگذاشتن بین پیامبران خدا، در آیات 136 بقره(همین سوره) و 84 آل‌عمران(3) نیز آمده است.
واژه «غفرانک» مفعولٌ بِه است برای فعل محذوف «نَسألُک».
لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَتْ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِينا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَيْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ ﴿۲۸۶﴾
خدا هیچ کس را جز به اندازه توانش تکلیف نکند(1)؛ دستاوردهای [نیک] هر کس به نفع خود اوست و دستاورد [زشت] او(2) نیز وبال او؛ صاحب‌اختیارا، اگر فراموش یا خطا کردیم، بر ما [سخت] مگیر. صاحب‌اختیارا، ما را از تحمّل بار گران که بر پیشینیان ما [به خاطر گناه و طغیانشان] قرار دادی، معاف فرما؛ صاحب‌اختیارا، آنچه در توان ما نیست، بر ما مقرّر مدار؛ و از ما درگذر؛ و بر ما ببخشای؛ و رحمت آور؛ که تو کارساز ما هستی، ما را بر انکارورزان پیروز گردان.49
بقره (2)
286
منظور از وسع انسانها، مجموعه توان‌‌های جسمی، مالی، علمی و نیز میزانِ رسیدن و دریافت پیام از کتب آسمانی است؛ به همین علت در آیه 7 طلاق(65) گفته است: لا یکلّف اللّه نفسا الاّ ما ءاتیها.
«کسبت» و «اکتسبت» هر دو به یک معنی است، ولی غالبا ثلاثی مجرد ماده «کسب» در مورد دستاوردهای نیکو و ثلاثی مزید آن از باب استفعال در مورد دستاوردهای نکوهیده به کار می‌رود.