وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحِيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ ﴿۲۲۲﴾
از تو در مورد دوره ماهانه [زنان] می‌پرسند؛ بگو: آن [حالت] گونه‌ای ناراحتی است، پس در آن دوره از [آمیزش با] ایشان کناره بگیرید و به آنان نزدیک نشوید تا پاک شوند و چون پاک گردند، همان‌گونه که خدا فرمان داده است، بر آنها درآیید، که خدا توبه‌‌کنندگان و کسانی را که به پاکیزگی توجّه دارند دوست می‌دارد.
سوره بقره (2) آیه 222
صفحه
35
سوره
بقره (2)
آیه
222
نِساؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَ قَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلاقُوهُ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۲۲۳﴾
زنان شما [همچون] کشتزاری برای شما هستند، پس هر زمان که بخواهید به کشتزار خویش درآیید و برای خود پیش اندیشی کنید؛ و در برابر خدا پروا کنید و بدانید که به لقای او نایل خواهید شد(1)؛ و اهل ایمان را بشارت ده.
سوره بقره (2) آیه 223
صفحه
35
سوره
بقره (2)
آیه
223
1
کلمه «ملاقوه» در اصل «ملاقونه» بوده، به معنی ملاقات‌کنندگان او، که «ن» آن به علت اضافه شدن حذف شده است.
وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَ تَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۲۲۴﴾
[نام] خدا را دستاویزی برای سوگندهای خویش قرار ندهید تا [به این وسیله] از نیکویی و پرهیزکاری و اصلاح بین مردم شانه خالی کنید؛ و [بدانید که] خدا شنوایی داناست.
سوره بقره (2) آیه 224
صفحه
35
سوره
بقره (2)
آیه
224
لا يُؤاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمانِكُمْ وَ لكِنْ يُؤاخِذُكُمْ بِما كَسَبَتْ قُلُوبُكُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ ﴿۲۲۵﴾
خدا شما را به خاطر سوگندهای بیهوده [و بی‌اختیار]تان بازخواست نمی‌کند، ولی نسبت به سوگندهای قلبی شما(1) بازخواست می‌کند(2)؛ و [از آنچه گذشته است آمرزش بخواهید که] خدا آمرزگاری است بردبار.
سوره بقره (2) آیه 225
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
225
1
به آیه 284 بقره(2) ان تبدوا ما فی انفسکم او تخفوه یحاسبکم به اللّه توجه فرمایید.
2
کفّاره آن در آیه 89 مائده(5)آمده است.
لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَإِنْ فاؤُ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۲۲۶﴾
برای کسانی که [به رسم زشت جاهلیت] بر ترک آمیزش با زنان خود سوگند یاد کنند، چهار ماه چشم به راه بودن مقرّر شده؛ و اگر [از سوگند بی‌منطق] بازگشتند، خدا آمرزگاری است مهربان.
سوره بقره (2) آیه 226
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
226
وَ إِنْ عَزَمُوا الطَّلاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۲۲۷﴾
و اگر آهنگ طلاق کردند، [به شایستگی جدا شوند که] خدا شنوا و داناست.
سوره بقره (2) آیه 227
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
227
وَ الْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَةَ قُرُوءٍ وَ لا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ ما خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذلِكَ إِنْ أَرادُوا إِصْلاحاً وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَ اللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۲۲۸﴾
زنان مطلقه باید تا [مدّت] سه [دوره ماهانه و] پاک شدن(1)، به انتظار نشسته [و از ازدواج خودداری کنند(2)]؛ و اگر به خدا و روز واپسین باور دارند، روا نیست حملی که خدا در رحمهای آنها آفریده است، پنهان سازند؛ و همسران(3) آنها در صورتی که خواهان اصلاح باشند، به بازگرداندنشان در این [مدّت] سزاوارترند؛ و زنان حقوقی شایسته دارند، همسنگ وظایفی که بر عهده دارند، ولی مردان بر آنها درجه‌ای [برتر] دارند [که نباید از آن سوء استفاده کنند وگرنه]، خدا [در گرفتن انتقام] فرا دستی فرزانه است.
سوره بقره (2) آیه 228
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
228
1
قُروء جمع قُرء به معنی عادت ماهانه و نیز پاک شدن از عادت ماهانه است و در اینجا منظور پاک شدن است. یادآوری می‌نماید که در زبان عرب اعداد بین 3-10 معدودشان همواره به صورت جمع می‌آید مثل اربعة اشهر در آیه 234 بقره(2) و خمسة آلاف در آیه 125 آل‌عمران(3).
2
سه مورد استثنایی دستور جداگانه‌ای دارد؛ یک مورد را در آیه 49 احزاب(33) و دو مورد دیگر را در آیه 4 طلاق(65) ملاحظه فرمایید.
3
بعوله: جمع بعل: شوهر.
الطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسانٍ وَ لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئاً إِلاَّ أَنْ يَخافا أَلاَّ يُقِيما حُدُودَ اللَّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ يُقِيما حُدُودَ اللَّهِ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَعْتَدُوها وَ مَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۲۲۹﴾
طلاق [قابل رجوع تا] دو مرتبه [ممکن] است، [پس از آن وظیفه شوهر یا] نگاهداری است به وجهی شایسته و یا رها کردن به خوبی و احسان؛ و روا نیست که چیزی از آنچه به آنها داده‌اید بازستانید، مگر اینکه طرفین بترسند که نتوانند احکام خدا را [در ادامه زندگی شایسته] رعایت کنند [و زن به علت بی‌رغبتی به شوهر، سازش نکند، مرد هم متقابلاً تعدّی کند؛ در این صورت]، چنانچه از عدم رعایت احکام خدا توسّط آنان ترسیدید، ایرادی بر آن دو نیست که [برای متارکه به توافق برسند و] زن عِوضی پرداخته [یا از مهریه خود صرفنظر کند](1)؛ این احکام خداست، از آن تجاوز نکنید؛ و آنان که از احکام خدا تجاوز کنند، ستمکارند.
سوره بقره (2) آیه 229
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
229
1
بحث از طلاق خُلع است که به صورت تبصره بر حکم طلاق رجعی آمده است. خلاصه اینکه اگر طلاق به تمایل مرد باشد، حق ندارد هیچ چیز از آنچه داده است پس بگیرد، ولی اگر طلاق بنا به درخواست زن باشد، مرد می‌تواند مال بخشیده شده را دریافت کند. از مجموع آیات مربوط به طلاق در قرآن به خوبی هویداست که خدا طلاق را دوست ندارد.
فَإِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّى تَنْكِحَ زَوْجاً غَيْرَهُ فَإِنْ طَلَّقَها فَلا جُناحَ عَلَيْهِما أَنْ يَتَراجَعا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيما حُدُودَ اللَّهِ وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ يُبَيِّنُها لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۲۳۰﴾
اگر [مردی برای سومین بار] همسرش را طلاق داد، از آن به بعد بر او حلال نخواهد بود، مگر اینکه به نکاح مرد دیگری درآید؛ و [همسر دوّم] اگر با او متارکه کرد، ایرادی بر آنان نیست که [مجددا به زندگی مشترک] بازگردند، در صورتی که مطمئن باشند که احکام خدا را [برای زندگی شایسته] رعایت خواهند کرد؛ و اینها احکام خداست که برای اهل دانش به روشنی بیان می‌کند.
سوره بقره (2) آیه 230
صفحه
36
سوره
بقره (2)
آیه
230
وَ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ لا تُمْسِكُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَ لا تَتَّخِذُوا آياتِ اللَّهِ هُزُواً وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ ما أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتابِ وَ الْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۲۳۱﴾
هر گاه زنان را طلاق دادید و در آستانه اتمام مدّت [انتظار]شان قرار گرفتند، یا به شایستگی نگاهشان دارید و یا به شایستگی رها سازید. و آنان را برای تجاوز به حقوقشان، در حال زیان و آزار نگاه مدارید، و هر که چنین کند به خویش ستم کرده است؛ و آیات خدا را به استهزاء مگیرید و نعمت خدای را بر خود به یاد آورید؛ [به خصوص] آیات و دانشِ توأم با بینش را که برای شما نازل کرده است و به [وسیله] آن شما را اندرز می‌دهد؛ و در برابر خدا پروا کنید(1) و بدانید که او به هر چیزی داناست.
سوره بقره (2) آیه 231
صفحه
37
سوره
بقره (2)
آیه
231
1
تقوی همان نیروی تسلّط بر نفس و کنترل آن در برابر تمایلات نفس است. معنی دقیق تقوی، خویشتن‌بانی است.