سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِيلاً ﴿۷۷﴾
[همچون] سنّت [ما] در مورد رسولانی که قبل از تو فرستادیم(1)، و سنت ما را تغییرپذیر نخواهی یافت.290
اسراء (17)
77
برای روشن‌تر شدن، به آیات 88 اعراف(7) و 13 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً ﴿۷۸﴾
از آغاز مایل شدن خورشید [به طرف مغرب] تا تاریکی کامل شب نماز را برپا دار، و [نیز] نماز بامداد را، که نماز بامداد مورد مشاهده [فرشتگان] است(1).290
اسراء (17)
78
تأکیدی که در این آیه روی نماز صبح شده است، نشان می‌دهد منظور از نماز «وُسطی» در آیه 239 بقره(2) - که روی آن به گونه دیگری تأکید شده - همان نماز صبح است.
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً ﴿۷۹﴾
پاسی از شب را به مطالعه قرآن بیدار باش(1) که وظیفه اضافی تواست؛ چه بسا صاحب‌اختیارت تو را به مقامی ستوده ارتقاء دهد.290
اسراء (17)
79
«هُجود» از اضداد است، هم به معنی به خواب رفتن و هم به معنی ترک خواب و بیدار ماندن است.
وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِيراً ﴿۸۰﴾
بگو: صاحب‌اختیارا، مرا [در هر امری] به شایستگی وارد کن و به شایستگی خارج کن و مرا از جانب خود موضعی مسلّط و پیروزی‌‌آور عطا فرما.290
اسراء (17)
80
وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً ﴿۸۱﴾
و بگو: حق فرارسید و باطل از میان رفت، که باطل نابودشدنی است.290
اسراء (17)
81
وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلاَّ خَساراً ﴿۸۲﴾
از قرآن آنچه [موجب] شفا و رحمت برای باورداران است نازل می‌کنیم، [ولی در حق] ستمگران جز خسران نمی‌افزاید(1).290
اسراء (17)
82
به آیات 44 فصلت(41) و 124 و 125 توبه(9) توجّه فرمایید.
وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَى الْإِنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَأى بِجانِبِهِ وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ كانَ يَؤُساً ﴿۸۳﴾
هر گاه به انسان نعمتی بخشیم، [با سرمستی] روی می‌گرداند و دور می‌شود، و هنگامی که کمترین سختی به او برسد، نومید می‌شود(1).290
اسراء (17)
83
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 12 یونس(10) ، 9 و 10 هود(11) ، 33 و 36 روم(30) و 8 زمر(39) نیز آمده است.
قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدى سَبِيلاً ﴿۸۴﴾
بگو: هر کس طبق پایبندیهای خویش عمل می‌کند؛ و صاحب‌اختیار شما بهتر می‌داند چه کسی راه‌‌‌یافته‌تر است.290
اسراء (17)
84
وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۸۵﴾
از تو درباره وحی(1) می‌پرسند؛ بگو: وحی، امری مربوط به صاحب‌اختیار من است و دانشی که به شما داده شده، اندک [و نارسا] است.290
اسراء (17)
85
از نظر معنی و مفهوم کلمه «روح» در اینجا، با آیات 2 نحل(16) ، 15 غافر(40) و 52 شوری(42) مقایسه فرمایید؛ ضمناً توجّه داریم که آیه بعد هم در رابطه با وحی است و نیز آیات بعدتر.
وَ لَئِنْ شِئْنا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ ثُمَّ لا تَجِدُ لَكَ بِهِ عَلَيْنا وَكِيلاً ﴿۸۶﴾
اگر بخواهیم، آنچه به تو وحی کرده‌ایم، [از خاطرت] می‌بریم و تو در این رابطه برای خود کارگزاری در برابر ما نخواهی یافت؛290
اسراء (17)
86