وَ أَنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۰﴾
و این که برای کسانی که به آخرت باور ندارند، مجازاتی دردناک آماده کرده‌ایم.283
اسراء (17)
10
وَ يَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ دُعاءَهُ بِالْخَيْرِ وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولاً ﴿۱۱﴾
انسان شرّ خود را می‌طلبد(1)، همان‌گونه که در طلب خیر است؛ و انسان همواره شتابزده بوده است.283
اسراء (17)
11
کلمه «یدعُ» در اصل «یدعو» است که «واو» آن در رسم الخط قرآن برای تخفیف، حذف شده است. کلمه «یدعُ» در آیه 6 قمر(54) نیز از همین مقوله است.
وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِيلاً ﴿۱۲﴾
شب و روز را دو نشانه [از تدبیر و قدرت خود] قرار دادیم، شب را محو کرده، روز را روشنی‌بخش ساختیم، تا در جستجوی افزون‌بخشی صاحب‌اختیار خود باشید و شمار سنوات و حساب [ایام] را بدانید؛ و هر چیزی را به وضوح بیان کرده‌ایم(1).283
اسراء (17)
12
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 5 یونس(10) آمده است.
وَ كُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ كِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُوراً ﴿۱۳﴾
اعمال هر انسانی را الزاماً به گردنش آویخته‌ایم؛ و روز رستاخیز کارنامه‌ای بر او عرضه می‌کنیم که آن را در برابر خود گشوده می‌بیند(1).283
اسراء (17)
13
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 49 کهف(18) ، 80 زخرف(43) ، 29 جاثیه(45) و 18 ق(50) آمده است.
اقْرَأْ كِتابَكَ كَفى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً ﴿۱۴﴾
کارنامه‌ات را بخوان(1)؛ امروز شخص تو به عنوان حسابرس بر [کار] خودت کافی است.283
اسراء (17)
14
به آیه 30 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
مَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى وَ ما كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّى نَبْعَثَ رَسُولاً ﴿۱۵﴾
هر که هدایت شود، به سود خویش هدایت شده است و هر که گمراه گشت، به زیان خویش گمراه شده است؛ هیچ کس بار گناه دیگری را بر عهده نخواهد داشت(1)؛ و ما [هیچ ملّت منحرفی را] مجازات نمی‌کنیم، تا اینکه [قبلاً] رسولی بر آنان برانگیزیم [و هشدار دهیم(2)].283
اسراء (17)
15
پاسخ ادّعای انکارورزان است که در آیه 12 عنکبوت(29) آمده است. مفهوم این عبارت را به بیان دیگر در آیه 134 بقره(2) ملاحظه فرمایید. مفاد این عبارت با آیات 25 نحل(16) و 13 عنکبوت(29) تناقضی ندارد، چرا ؟
به آیات 47 یونس(10) و 134 طه(20) توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم این عبارت به بیان دیگر در آیه 165 نساء(4) و 131 انعام(6) آمده است.
وَ إِذا أَرَدْنا أَنْ نُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنا مُتْرَفِيها فَفَسَقُوا فِيها فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْناها تَدْمِيراً ﴿۱۶﴾
و چون اراده هلاک [مردم] شهری را کنیم(1)، به طبقه عیاش(2) آن میدان می‌دهیم که [بیشتر] منحرف شوند و فرمان مجازات(3) سزاوارشان گردد. آنگاه آنها را به سختی درهم می‌کوبیم.283
اسراء (17)
16
با آیه 117 هود(11) مقایسه فرمایید.
«مترفیها» در اصل «مترفینها» بوده که به علت اضافه شدن به ضمیر «نون» آن حذف شده است.
منظور از «قول» در آیه، همان مفاد آیات 18 اعراف(7) ، 43 حجر(15) و 84 و 85 ص(38) است.
وَ كَمْ أَهْلَكْنا مِنَ الْقُرُونِ مِنْ بَعْدِ نُوحٍ وَ كَفى بِرَبِّكَ بِذُنُوبِ عِبادِهِ خَبِيراً بَصِيراً ﴿۱۷﴾
چه بسیار نسلها(1) را که پس از نوح [به همین شیوه] هلاک کردیم؛ و صاحب‌اختیارت در مورد گناهان بندگانش به عنوان آگاه و بینا کافی است(2).283
اسراء (17)
17
قرون: جمع قرن: مردمان یک عصر و زمان.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 11 انبیاء(21) ، 45 حج(22) و 8 طلاق(65) آمده است.
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعاجِلَةَ عَجَّلْنا لَهُ فِيها ما نَشاءُ لِمَنْ نُرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاها مَذْمُوماً مَدْحُوراً ﴿۱۸﴾
هر که [فقط] طالب [لذّات] زودگذر [دنیا(1)] است، به هر که مصلحت بدانیم، به تشخیص خود به زودی در اختیارش قرار می‌دهیم، آنگاه دوزخ را نصیب او کنیم(2) که نکوهیده و مطرود به آن درآید.284
اسراء (17)
18
برای توجیه افزوده‌ها، به آیه 15 هود(11) توجّه فرمایید.
برای روشن شدن مضمون این آیه، به آیه 16 هود(11) و زیرنویس مربوطه مراجعه فرمایید.
وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَةَ وَ سَعى لَها سَعْيَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ كانَ سَعْيُهُمْ مَشْكُوراً ﴿۱۹﴾
و کسانی که [بهره] آخرت را بخواهند و چنان که شایسته آن است، با داشتن ایمان برای آن تلاش کنند، تلاش آنان مورد نظر [خدا] است(1).284
اسراء (17)
19
چگونگی این قدردانی در آیه 97 نحل(16) توضیح داده شده است.