وَ إِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَ إِذا كُنَّا تُراباً أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ وَ أُولئِكَ الْأَغْلالُ فِي أَعْناقِهِمْ وَ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ ﴿۵﴾
اگر جای شگفتی باشد، شگفت از گفتار آنان است که [می‌گویند] آیا چون [پوسیده و] خاک شدیم، به آفرینش جدیدی درمی‌آییم(1)؟! آنان صاحب‌اختیارشان را انکار کرده‌اند، و [همین انکار] زنجیرهایی است برگردنشان؛ و جاودانه دوزخی‌اند.249
رعد (13)
5
پاسخ گفتارشان که عجیب معرّفی شده، در آیه 79 یس(36) آمده است.
وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمُ الْمَثُلاتُ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلى ظُلْمِهِمْ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۶﴾
قبل از [توجّه به] رحمت، شتابزده [و با تمسخر] از تو درخواست مجازات دارند(1)، با اینکه قبل از آنان بلاهای عبرت‌آوری بوده است؛ و صاحب‌اختیار تو نسبت به مردم - با همه ستمگریشان آمرزش دارد؛ و [در عین حال] سخت‌کیفر است.250
رعد (13)
6
با آیه 32 انفال(8) مقایسه فرمایید. در مورد سایر پیامبران نیز به آیه 32 هود(11) یا 22 احقاف(46) توجّه فرمایید.
وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ ﴿۷﴾
انکارورزان می‌گویند: چرا معجزه‌ای از صاحب‌اختیارش بر او نازل نشده است(1)؟ تو تنها هشداردهنده‌ای و هر گروهی راهنمایی دارد(2).250
رعد (13)
7
به آیات 90-93 اسراء(17) توجّه فرمایید.
به آیه 47 یونس(10) توجّه فرمایید.
اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَحْمِلُ كُلُّ أُنْثى وَ ما تَغِيضُ الْأَرْحامُ وَ ما تَزْدادُ وَ كُلُّ شَيْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدارٍ ﴿۸﴾
خدا از حمل هر ماده‌ای آگاه است(1) و نیز از هر چه رحمها(2) جذب می‌کنند و هرچه [در خود می‌پرورند و] فزونی می‌یابند؛ و هر چیزی نزد او اندازه [و حساب] معینی دارد.250
رعد (13)
8
مفهوم واقعی این عبارت به بیان کاملتر در آیه 6 آل‌عمران(3) و نیمه دوّم آیه 32 نجم(53) آمده است.
«ارحام» جمع «رحم» محل تکوین جنین.
عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعالِ ﴿۹﴾
دانای نهان و آشکار است و بزرگ و والاست(1).250
رعد (13)
9
کلمه «المتعال» در اصل «المتعالی» بوده و حذف «یاء» به خاطر تخفیف است؛ همچنین کلمات «التلاق» و «التنّاد» در آیات 15 و 32 غافر(40).
سَواءٌ مِنْكُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَ مَنْ جَهَرَ بِهِ وَ مَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَ سارِبٌ بِالنَّهارِ ﴿۱۰﴾
هر که از شما سخن به راز گوید یا آشکار، و به شب پنهان گردد یا در روز روان، [برای او] بی‌تفاوت است(1).250
رعد (13)
10
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 7 طه(20) ، 19 غافر(40) ، 16 ق(50) و 13 ملک(67) آمده است.
لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ ﴿۱۱﴾
انسان فرشتگانی پی آیند دارد که از پیشِ رو و از پشتِ سر به فرمان خدا محافظتش می‌کنند(1). خدا وضع هیچ گروهی را تغییر نخواهد داد تا آنگاه که آنچه را در ضمیر خود دارند(2) تغییر دهند؛ و زمانی که خدا بر گروهی [به سبب اعمالشان] اراده بلایی کند(3)، برگشت ندارد؛ و در برابر خدا کارسازی نخواهند داشت.250
رعد (13)
11
اینکه کمک و حمایتِ فرشتگان از انسانها در مواقع لزوم منوط به اذن خداست، در آیه 26 نجم(53) تصریح شده است.
منظور بینش‌‌ها و روش هاست.
منشأ و موجب آن خود انسانها هستند، به آیه 79 نساء(4) توجّه فرمایید.
هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ يُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقالَ ﴿۱۲﴾
اوست که [رعد و] برق را برای ترس و امید به شما می‌نماید و ابرهای گرانبار را پدید می‌آرد(1).250
رعد (13)
12
به آیه 43 نور(24) توجّه فرمایید.
وَ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ وَ يُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَيُصِيبُ بِها مَنْ يَشاءُ وَ هُمْ يُجادِلُونَ فِي اللَّهِ وَ هُوَ شَدِيدُ الْمِحالِ ﴿۱۳﴾
رعد [و برق با برکات و نتایج خود، به زبان حال] با ستایش، او را تقدیس می‌کنند و فرشتگان [نیز] از هیبت او. صاعقه‌ها را می‌فرستد و آن را بر هر که بخواهد، می‌بارد، در حالی که آنها به مجادله [لجوجانه] درباره خدای سخت‌کیفر سرگرمند.250
رعد (13)
13
لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ إِلاَّ كَباسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْماءِ لِيَبْلُغَ فاهُ وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ وَ ما دُعاءُ الْكافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلالٍ ﴿۱۴﴾
تنها اوست که سزاوار مناجات است؛ و کسانی که غیر او را [به راز و نیاز] می‌خوانند، هیچ پاسخی به آنان نمی‌دهند(1)، مگر همچون کسی که دو دست خویش را به سوی آبی [که در دوردست قرار گرفته] گشاید تا به دهانش برسد، در حالی که هرگز نخواهد رسید؛ و نیایش انکارورزان جز در تباهی نیست.251
رعد (13)
14
آیات 109 مائده(5) ، 28 و 29 یونس(10) ، 14 فاطر(35) و 5 احقاف(46) را ملاحظه نمایید.