وَ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ يَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ ﴿۲۱﴾
و آنان که روابط [نیکوی خویشاوندی] را(1) که خدا به برقراری آن فرمان داده است، حفظ می‌کنند و از [تصوّر معصیت در مقابل] صاحب‌اختیارشان بیمناکند و از سختی حساب ترس دارند.252
رعد (13)
21
برای توجیه آنچه به جای موصول قرار داده‌ایم، به آیه 1 نساء(4) توجّه فرمایید.
وَ الَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَةً وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۲۲﴾
و کسانی که در جستجوی خشنودی صاحب‌اختیارشان شکیبایی می‌ورزند و نماز برپا می‌دارند و از آنچه روزیشان کرده‌ایم، در نهان و آشکار انفاق می‌کنند(1) و بدی را با نیکی دفع می‌کنند(2)، آنان هستند که نیک فرجامی خواهند داشت؛252
رعد (13)
22
انفاق نهان در مواردی که حفظ حرمت شخص ضروری است، و انفاق آشکار در مواردی که موجب تشویق و ترغیب دیگران گردد. در مورد انفاق نهان و آشکار، به آیات 271 و 274 بقره(2) و از جهت دیگر به آیه 254 بقره(2) توجه فرمایید.
به آیه 34 فصلت(41) و 54 قصص(28) توجّه فرمایید.
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ الْمَلائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بابٍ ﴿۲۳﴾
[همان] باغهای جاویدان بهشت که به اتّفاق پدران [و مادران] و همسران و فرزندانِ صالحشان به آن درآیند(1) و فرشتگان از هر دری بر [ای پذیرایی] آنان وارد خواهند شد.252
رعد (13)
23
در میان صالحان اهل بهشت، نعمت روابط خانوادگی و خویشاوندی زمینی، محفوظ خواهد ماند، آیات 74 و 75 فرقان(25) ، 56 یس(36) ، 8 غافر(40) ، 70 زخرف(43) و 21 طور(52) را ملاحظه فرمایید.
سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۲۴﴾
[و گویند:] سلام بر شما به خاطر پایداری که کرده‌اید؛ و [به راستی] آسایش آخرت نیکوست.252
رعد (13)
24
وَ الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ ﴿۲۵﴾
و کسانی که پیمان خدا را پس از بستن آن می‌شکنند(1) و روابط [نیکوی خویشاوندی] را(2) که خدا به برقراری آن فرمان داده است، می‌گسلند و در زمین تبهکاری می‌کنند، مورد نفرین [خدا و مردم] هستند و دشواری آخرت را [در انتظار] دارند.252
رعد (13)
25
اشاره به فرمان خدا و پیمان فطری است که در آیات 60 و 61 یس(36) و 172 اعراف(7) آمده است. به مضمون مشابه در آیه 27 بقره(2) توجه فرمایید.
برای توجیه آنچه به جای موصول قرار داده‌ایم، به آیه 1 نساء(4) توجّه فرمایید.
اللَّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ وَ فَرِحُوا بِالْحَياةِ الدُّنْيا وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ مَتاعٌ ﴿۲۶﴾
خداست که روزی را بر هر که بخواهد، فراخی بخشد و یا محدود گرداند؛ و [بیشتر مردم] به زندگی دنیا شادمانند؛ در حالی که زندگی دنیا در مقایسه با آخرت برخورداری ای [زودگذر] است.252
رعد (13)
26
وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنابَ ﴿۲۷﴾
انکارورزان می‌گویند: چرا معجزه‌ای از صاحب‌اختیارش بر او نازل نشده است؟؛ بگو: خدا هر که را بخواهد، گمراه می‌کند(1) و هر که [به سوی او] بازگردد، به سوی خویش هدایتش خواهد کرد.252
رعد (13)
27
به آیه 27 ابراهیم(14) و یضِلُّ اللّه الظّالمین توجّه فرمایید؛ در آیات 34 و 74 غافر(40) هم به ترتیب تصریح شده که خدا اسرافگران و انکارورزان را گمراه می‌کند. برای توضیح بیشتر آیه 142 بقره(2) و زیرنویس مربوطه را ملاحظه فرمایید.
الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴿۲۸﴾
همانان که باور دارند و دلهاشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه باشید که تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌یابد(1)252
رعد (13)
28
نتیجه این آرامش همان است که در آیات 27-30 فجر(89) آمده است.
الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ ﴿۲۹﴾
مؤمنانِ نیک‌رفتار خوش‌ترین [زندگی] و بازگشت نیکو دارند(1).253
رعد (13)
29
به آیه 97 نحل(16) توجّه فرمایید.
كَذلِكَ أَرْسَلْناكَ فِي أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَيْهِمُ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ هُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمنِ قُلْ هُوَ رَبِّي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ مَتابِ ﴿۳۰﴾
این گونه تو را به میان امّتی فرستادیم که قبل از آنان امّتهای دیگری [آمدند و] رفتند، تا آنچه بر تو وحی فرستادیم(1) بر آنان که خدای رحمان را انکار می‌کنند بازخوانی؛ بگو: او صاحب‌اختیار من است، معبودی جز او نیست، تنها بر او توکل کرده‌ام و بازگشت من(2) به پیشگاه اوست.253
رعد (13)
30
تناقضی با آنچه در آیه 97 بقره(2) در مورد عامل نزول وحی آمده، ندارد؛ چرا ؟
«متابِ» در اصل «متابی» بوده، بازگشت من.