قالَ يا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كُنْتُ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ رَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقاً حَسَناً وَ ما أُرِيدُ أَنْ أُخالِفَكُمْ إِلى ما أَنْهاكُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِيدُ إِلاَّ الْإِصْلاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ ما تَوْفِيقِي إِلاَّ بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ ﴿۸۸﴾
گفت: ای قوم من، به نظر شما اگر نشانه روشنی از جانب صاحب‌اختیارم داشته باشم و رزقی [حلال و] نیکو از جانب خود به من داده باشد، [باز هم دعوت من بی‌اساس است؟!] در مورد آنچه شما را از آن نهی می‌کنم، نمی‌خواهم با شما مخالفت کنم [و خود مرتکب آن عمل شوم]؛ و جز اصلاح در حدّ توان خود نظری ندارم؛ توفیقم تنها از جانب خداست؛ تنها بر او توکل کرده‌ام(1) و به سوی او بازمی‌آیم.
سوره هود (11) آیه 88
صفحه
231
سوره
هود (11)
آیه
88
1
برای روشن شدن معنی و مفهوم «توکل»، به زیرنویس دوّم آیه 122 آل‌عمران(3) مراجعه فرمایید.
وَ يا قَوْمِ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ مِثْلُ ما أَصابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صالِحٍ وَ ما قَوْمُ لُوطٍ مِنْكُمْ بِبَعِيدٍ ﴿۸۹﴾
ای قوم من، ستیز با من شما را [به جایی] نکشاند(1) که بلای قوم نوح یا قوم هود یا قوم صالح دامنگیر شما شود؛ و [به خصوص بلای] قوم لوط که چندان از شما دور نیست.
سوره هود (11) آیه 89
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
89
1
«لا یجر منکم» شما را وادار نکند فعل مضارع از مادّه «جرم» (بر وزن گرم) و مؤکد به نون تأکید.
وَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ ﴿۹۰﴾
از صاحب‌اختیار خویش آمرزش بخواهید و به درگاهش بازآیید، که صاحب‌اختیار من مهربان و دوستدار [توبه‌‌کنندگان] است.
سوره هود (11) آیه 90
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
90
قالُوا يا شُعَيْبُ ما نَفْقَهُ كَثِيراً مِمَّا تَقُولُ وَ إِنَّا لَنَراكَ فِينا ضَعِيفاً وَ لَوْ لا رَهْطُكَ لَرَجَمْناكَ وَ ما أَنْتَ عَلَيْنا بِعَزِيزٍ ﴿۹۱﴾
گفتند: ای شعیب، بسیاری از گفته‌هایت را درنمی‌یابیم و تو را در میان خود ضعیف و ناتوان می‌بینیم؛ و اگر به خاطر خویشانت(1) نبود، سنگسارت می‌کردیم و تو در مقابل ما توانی نداری.
سوره هود (11) آیه 91
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
91
1
«رهط» به جماعتی کمتر از ده نفر می‌گویند؛ در اینجا منظور خویشاوندان اندک شعیب است.
قالَ يا قَوْمِ أَ رَهْطِي أَعَزُّ عَلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ اتَّخَذْتُمُوهُ وَراءَكُمْ ظِهْرِيًّا إِنَّ رَبِّي بِما تَعْمَلُونَ مُحِيطٌ ﴿۹۲﴾
[شعیب] گفت: ای قوم من، آیا خویشان من نزد شما از خدا عزیزترند که [فرمان] او را پشت سر انداخته‌اید؟! صاحب‌اختیار من به آنچه می‌کنید احاطه دارد.
سوره هود (11) آیه 92
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
92
وَ يا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنِّي عامِلٌ سَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ يَأْتِيهِ عَذابٌ يُخْزِيهِ وَ مَنْ هُوَ كاذِبٌ وَ ارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ ﴿۹۳﴾
ای قوم من، همه امکانات خود را به کار گیرید، من هم [به وظایف خود] عمل می‌کنم؛ به زودی خواهید دانست که کیست آنکه مجازاتی بدو رسد که رسوایش کند و دروغ‌پرداز کیست؛ شما چشم به راه باشید، من هم مثل شما چشم به راه می‌مانم.
سوره هود (11) آیه 93
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
93
وَ لَمَّا جاءَ أَمْرُنا نَجَّيْنا شُعَيْباً وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَ أَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دِيارِهِمْ جاثِمِينَ ﴿۹۴﴾
و چون فرمان ما فرارسید، به رحمت خویش شعیب و کسانی را که در کنار او ایمان آورده بودند، نجات دادیم و ستمگران را خروشی سهمناک فراگرفت و در خانه‌های خویش از پای درآمدند(1)؛
سوره هود (11) آیه 94
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
94
1
به آیه 44 یونس(10) توجّه فرمایید.
كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيها أَلا بُعْداً لِمَدْيَنَ كَما بَعِدَتْ ثَمُودُ ﴿۹۵﴾
گویی هرگز ساکن آن دیار نبوده‌اند، هان، دوری [از رحمت خدا] باد بر مردم مدین، همچون قوم ثمود.
سوره هود (11) آیه 95
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
95
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآياتِنا وَ سُلْطانٍ مُبِينٍ ﴿۹۶﴾
موسی را با معجزات(1) خود و دلیلی روشن فرستادیم،
سوره هود (11) آیه 96
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
96
1
به آیات 107 و 108 اعراف(7) توجّه فرمایید.
إِلى فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِ فَاتَّبَعُوا أَمْرَ فِرْعَوْنَ وَ ما أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ ﴿۹۷﴾
به سوی فرعون و سران [قوم] ش، ولی آنان پیرو امر فرعون شدند(1)؛ در حالی که امر فرعون در راه کمال نبود.
سوره هود (11) آیه 97
صفحه
232
سوره
هود (11)
آیه
97
1
به آیه 54 زخرف(43) توجّه فرمایید.