أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۱۳﴾
مگر می‌گویند قرآن را خودش جعل کرده است(1)؟ بگو: اگر راست می‌گویید، ده سوره جعلی مثل آن بیاورید و در برابر خدا هر که را می‌توانید [به کمک] فراخوانید(2).223
هود (11)
13
به آیات 44-46 حاقه(69) توجّه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیه 34 طور(52) آمده است؛ به آیه 88 اسراء(17) هم توجّه فرمایید.
فَإِلَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ وَ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ﴿۱۴﴾
اگر دعوت شما را نپذیرفتند، بدانید که [قرآن] به علم الهی نازل شده است و معبودی جز او نیست؛ آیا [در برابر خدا] تسلیم خواهید شد؟223
هود (11)
14
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمالَهُمْ فِيها وَ هُمْ فِيها لا يُبْخَسُونَ ﴿۱۵﴾
کسانی که [فقط] زندگی دنیا و زیور(1) آن را می‌خواهند، نتیجه تلاششان را در همین [حیات] دنیا به طور کامل به آنان خواهیم داد و در دنیا دچار کاستی نخواهند شد.223
هود (11)
15
به آیه 14 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
أُولئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۱۶﴾
آنان در آخرت جز آتش [دوزخ نصیبی] ندارند(1) و آنچه در دنیا کرده‌اند، به بادرفته و اعمالشان تباه است(2).223
هود (11)
16
معنی و مفهوم مجموع دو آیه 15 و 16 این سوره را باید با توجّه به دو آیه 7 و 8 یونس(10) بررسی و دریافت کرد. استفاده از مواهب دنیا در صورتی که موجب فراموش شدن آخرت نباشد، منع نشده است؛ به آیات 200-202 بقره(2) و 134 نساء(4) نیز توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم مجموعه دو آیه 15 و 16 به بیان دیگر در آیه 18 اسراء(17) آمده است.
به مثالهایی در این زمینه در آیات 18 ابراهیم(14) و 39 نور(24) توجّه فرمایید.
أَ فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ كِتابُ مُوسى إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحْزابِ فَالنَّارُ مَوْعِدُهُ فَلا تَكُ فِي مِرْيَةٍ مِنْهُ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يُؤْمِنُونَ ﴿۱۷﴾
آیا کسی که نشانه روشنی(1) از جانب صاحب‌اختیارش دارد و گواهی(2) از [جانب] خدا آن را می‌خواند، و قبل از آن هم کتاب موسی در حالی که پیشوا و رحمتی بود [مؤید او است(3)، مانند کسی است که بینه و شاهدی ندارد و منکر این پیام است]؟ آنان [که در جستجوی حقیقتند] به قرآن ایمان می‌آورند؛ و هر که از سایر گروهها آن را انکار کند، وعده گاهش آتش است؛ در مورد آن در تردید مباش، که حقیقتی از جانب صاحب‌اختیار توست، ولی بیشتر مردم باور نمی‌کنند(4).223
هود (11)
17
منظور قرآن است.
منظور رسول اکرمص است.
معنی و مفهوم این آیه به صورت روشن‌تر در آیه 122 انعام(6) آمده است.
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أُولئِكَ يُعْرَضُونَ عَلى رَبِّهِمْ وَ يَقُولُ الْأَشْهادُ هؤُلاءِ الَّذِينَ كَذَبُوا عَلى رَبِّهِمْ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ ﴿۱۸﴾
کیست ستمکارتر از آن که دروغ به خدا نسبت دهد(1)؟ آنان [برای مجازات] به صاحب‌اختیارشان عرضه خواهند شد و گواهان خواهند گفت: اینان هستند که دروغ به صاحب‌اختیارشان نسبت دادند(2)؛ آگاه باشید که نفرین خدا بر ستمگران است؛223
هود (11)
18
به آیه 79 بقره(2) توجّه فرمایید.
به آیه 21 ق(50) توجّه فرمایید.
الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ ﴿۱۹﴾
همانان که [مردم را] از راه خدا بازمی‌دارند و آن را بیراهه و ناهموار جلوه می‌دهند و آخرت را انکار می‌کنند.223
هود (11)
19
أُولئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ ما كانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ يُضاعَفُ لَهُمُ الْعَذابُ ما كانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَ ما كانُوا يُبْصِرُونَ ﴿۲۰﴾
آنان در زمین [خدای را] به تنگ نمی‌آورند(1) و در برابر خدا کارسازی ندارند و مجازاتشان مضاعف است(2)؛ آنان نه توان شنیدن [حق را] داشتند و نه [واقعیتها را] می‌دیدند(3).224
هود (11)
20
برای توجیه افزوده، به آیه 2 توبه(9) توجّه فرمایید.
علت مضاعف بودن را در آیات 12 و 13 عنکبوت(29) جستجو فرمایید.
به آیات 179 اعراف(7) و 10 ملک(67) توجّه فرمایید.
أُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۱﴾
آنها هستند که خود را به زیان انداختند و بتهایی که به باطل عَلَم می‌کردند، از نظرشان ناپدید گشت(1).224
هود (11)
21
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 87 نحل(16) ، 75 قصص(28) ، 74 غافر(40) و 48 فصلت(41) نیز آمده است.
لا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ ﴿۲۲﴾
ناگزیر در آخرت [از همه] زیانکارترند.224
هود (11)
22